0

BEĞENDİM

2

Prof. Dr. Celalettin Yavuz Güvenlik Politikaları Uzmanı, 20 Kasım 2023

Türkiye, Katar ve İran İsrail’e karşı ortak ve etkili tavır alınmasını isteseler de İslam ülkeleri İsrail’i frenleyecek uzlaşıdan yoksundur. Bunu daha önce özellikle de 1973 Arap-İsrail Savaşı’ndan sonra petrol üreten Arap ülkeleri üzerinden gerçekleştirmişlerdi. İsrail’i Gazze Şeridi’nde durdurabilmek için öncelikle İsrail mallarına boykot uygulaması, takiben İsrail’e destek veren AB ülkeleri, Japonya, Güney Kore ve hatta Çin’e bile petrol ambargosu konabilir.

İslam Ülkelerinin Günümüzde ‘İsrail Sorunu’ndaki Durumları

İsrail vahşetini durdurma konusunda İslam ülkelerinin bakışları çok farklıdır. Özellikle Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn, Umman ve Kuveyt gibi petrol üreticisi zengin Arap ülkeleri İsrail’i dizginleme ve HAMAS’a askeri, mali ve siyasi destek konusunda oldukça isteksizler. Yemen’den İsrail’e yönelik füzeleri önlemek maksadıyla ABD’nin füze rampalarının kendi topraklarında konuşlanmasını kabul eden S. Arabistan, İsrail’le diplomatik normalleşmeyi askıya almış olsa da ülkesindeki ABD üslerinden Gazze Şeridi’ne saldıran İsrail’e ABD desteğine izin vermektedir. Bu Arap ülkeleri ABD’nin olası “kadife Devrimler”inden çekindiklerinden İsrail’e karşı etkili önlemler yerine ateşkes gibi önerilerle yetiniyor olabilirler.

İsrail’e komşu ancak yıllar önce İsrail’le diplomatik ilişkiler kurmuş Mısır ve Ürdün’ün İsrail Sorunu altında ezilen Filistinlilerle hem etnik hem de coğrafi yakınlıkları sebebiyle diğer Arap ülkeleri kadar kayıtsız kalabilmeleri mümkün değildir.  Ancak sınır komşusu oldukları için İsrail’in sıkça tehdidine maruz kalmaktadırlar. Sınır güvenliği ile HAMAS’a duyulan rahatsızlık sebebiyle İsrail ve Batılı müttefiklerinin saldırılarına karşı yetersiz tepkileri, dışarıdan beceriksiz politika izledikleri izlenimi vermektedir. Bu izlenimi destekleyecek şekilde sadece ateşkes ile şiddetli çatışmaların sona ermesi yönünde öneri getirmektedirler.

Arap ülkeleri içerisinde en keskin duruşu Lübnan, Suriye, Irak ve Yemen gösterdi. Dört ülke üzerinde de müttefikleri İran’ın etkisi tartışılmaz olup İran gibi İsrail’deki Siyonist rejim karşıtıdırlar. Suriye’nin işgal edilen Golan Tepeleri ve bu son olay sırasında da İsrail uçaklarının sıkça Şam ve Halep hava alanlarını bombalamasının etkisi büyük. Lübnan’da ise Hizbullah’ın dominant konumu, ibreyi İran’a çeviriyor. Yemen ise şu ana kadar İsrail’e savaş açan tek ülke. Fas ve Sudan’ın İsrail’le iyi ilişkileri uzlaşmada engel iken, Cezayir de İsrail’e karşı bayrak açan Arap ülkeleri arasında yer almaktadır.

Ortadoğu’da barış ve istikrarın yerleşmesi için ABD ve İngiliz askeri üslerinin çekilmesi, İsrail’e doğrudan askeri desteğin kesilmesi ve “Siyonist gidişatın sona ermesi” ile mümkün olabileceğini ileri süren İran, son gelişmede İsrail kadar ABD’yi de suçlamıştır.

Türkiye ve Katar’ın durumu bölgede daha farklıdır. HAMAS’a her iki ülkenin de mali ve askeri destek verdiği değerlendirmesi çok yaygındır. İsrail’e doğalgaz satışını durdurmakla tehdit eden Katar, yoğun diplomasi trafiği içerisinde Arap ülkelerinden daha fazla ölçüde Filistin yanlısı duruş sergileyerek İsrail’i “savaş suçu” ve “soykırım” ile suçladı.

Bu arada olaya Türkiye dışından ve nispeten “tarafsız” baktığını söyleyenler İncirlik üssüne vurgu yaparak, Türkiye’nin popülizm ağırlıklı diplomasi yaptığını ve BM Güvenlik Konseyi üyeliği konusunda kendi statüsünü değiştirme amacında olduğunu ileri sürebilmektedirler.  Aynı görüşe göre, Siyonist rejimin politikalarını ve ABD’nin bölgedeki tutumunu sertçe eleştiren İran dahi gerçekte HAMAS’a Türkiye ve Katar kadar destek vermemiştir.

Sonuç itibariyle İsrail’i Gazze vahşetinden vazgeçirmek için gerekli yaptırımlar için İslam ülkeleri ve Arap ülkeleri uzlaşma işareti veremediler. BM’deki 193 ülkeden 121’i İsrail karşıtı tasarıları onaylarken, 72’si bu vahşete karşı ya üç maymunu oynamakta veya İsrail yandaşıdır. Neyse ki İrlanda, İspanya ve Avustralya’da bazı kıpırdanmalar var. Haydi hayırlısı…