Prof. Dr. Celalettin Yavuz Güvenlik Politikaları Uzmanı, 23 Mart 2024
Türkiye’ni bazı koşullarla NATO üyeliğine onay vereceğini belirtmesi üzerine bu şartları yerine getirinceye kadar bekleyen İsveç, TBMM’nin 23 Ocak, Macar parlamentosunun 26 Şubat’ta onaylamasının ardından 7 Mart 2024’te NATO’nun 32’nci üyesi oldu. “İsveç ve öncesinde Finlandiya’nın katılımıyla NATO, daha da güçlendi mi?” sorusuna cevap aramaya çalışacağız.
İsveç ve Finlandiya Neden NATO Üyesi Olmak İstedi?
Türkiye’nin İsveç için ileri sürdüğü şartlar aslında ABD’den 39 F-16 muharip uçağı ve 70 modernizasyon kitine bağlanmıştı. İsveç’in üyeliğine verilen onayın ardından ABD Kongresi de ilgili tasarıyı veto etmeyince bu üyelik gerçekleşti.
Öte yandan İsveç gibi Finlandiya da NATO üyeliği için başvurmuş, ancak Türkiye’nin ileri sürdüğü şartları daha kısa sürede yerine getirdiği için geçen yıl 31’nci üye olarak NATO’ya katılmıştı.
Soğuk savaşın en gerilimli dönemlerinde bile tarafsız kalarak NATO üyeliği teklifinde bulunmayan bu iki ülke neden bu dönemde üye olmak istediler? Bu sorunun cevabını, İsveç’in NATO üyeliğini resmen kazandığı 7 Mart’ta ABD Dışişleri Bakanı Blinken, “Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, İsveç’in NATO’ya katılmasının önünü açtı!” diyerek verirken, ayrıca “NATO ittifakının hiç olmadığı kadar büyük ve güçlü olduğu”nu da iddia etti.
Blinken’in sözleri önemli ölçüde doğrudur. Çünkü Rusya, ortak sınırları bulunan Ukrayna’nın NATO üyesi olmaması için bu ülkeye Şubat 2022’de girmişti. Daha bu saldırıdan birkaç ay önce İsveç ve Finlandiya’da NATO üyeliği hakkındaki anketlerde egemen sonuç negatifti. Ama Rusya’nın “saldırganlığı” iki ülkede de endişeyle izlenmiş ve güvenliklerinin NATO’nun koruma şemsiyesi altında daha iyi sağlanacağı kanaati edinmişlerdi. Yeni gelişmeyle Rusya, sınırlarında Ukrayna gibi tek ülke yerine iki NATO ülkesiyle komşu oldu.
Nüfusu 10.5 milyona yakın İsveç’in asker sayısı 6850’si kara kuvvetlerinden olmak üzere 14600’dür. 10 bin de yedek askeri vardır. 2022 yılı savunma harcaması 8.1 milyar dola olan İsveç’in dikkati çeken birlik ve silahları ise; 1 keşif taburu, 5 zırhlı tabur, birer mekanize, motorize ve hafif piyade taburu, 1hava erken ihbar taburu, 2’şer topçu ve hava savunma taburu var. 122 adet Leopar 2A tankı, kısa mesafe SAM ve 40 mm’lik uçaksavar topları, 98 adet JAS sınıfı ağırlıklı muharebe uçağı, 4 denizaltı ve birkaç korvet ile küçük hücumbotlardır. İsveç’in Rusya ile doğrudan sınırları olmasa da denizden gelebilecek Rus saldırısına karşı şu an için güçlü bir savunmaya sahip olduğu söylenemez.
5.6 milyon nüfusa ve yıllık 5.8 milyar dolar savunma harcamasına sahip Finlandiya silahlı kuvvetleri asker sayısı ve harp silah/araçları açısından biraz daha güçlüdür. 13.400’ü kara kuvvetleri olmak üzere asker sayısı 19.250’dir. Belirli periyotlarla eğitim yapan 238 bin yedek askeri vardır. 1 özel kuvvetler taburu, 2 zırhlı tugayı, 9 muharip bölük (mekanize, avcı ve hafif piyade), topçu birlikleri ile lojistik birlikleri, 100 leopar 2A, 110 modernize BMP-2, 102 hafif tankı mevcuttur. Ayrıca 122 ve 155 mm’lik toplara, 81 ve 120 mm’lik havanlara, kısa menzilli SAM’lara, nokta hava savunma silahlarına, sahil koruma bot ve bataryaları, 5 mayın dökücü, 3 mayın avlama gemisine sahiptir. 107 F-18 ve FGA modeli muharip uçakları da vardır.
Özetlenenlere göre iki yeni üyenin NATO’ya ciddi katkı verdiği söylenemez. Bölgedeki Baltık Ülkelerinin (Estonya, Letonya ve Litvanya) endişeleri birazcık olsun azalabilir. Bu ülkelerin bu yıl içerisinde Rusya ve Belarus ile sınırlarında inşa kararı aldıkları “Baltık Savunma Hattı”nı destekleyebilirler. Her iki ülkenin silahlı kuvvetleri, arttırılması planlanan savunma harcamalarıyla birlikte yeni silahlarla desteklenecek olsa da taarruzi bir güçten yoksundurlar.
Öte yandan, psikolojik katkılarına ilaveten iki ülkenin NATO üyeliği üzerine, Finlandiya sınırları yakınına kuvvet konuşlandırmasıyla Rus kuvvetleri bir cepheye daha bölünecektir.
Sonuç itibariyle NATO’nun Kuzey Kanat ülkeleri bu gelişmeden memnun iseler de yeni ülkelere silah satacak olan ABD’nin bu oyunun en önemli kazananı olduğu da bir gerçektir.
