0

BEĞENDİM

1

Prof. Dr. Celalettin Yavuz Güvenlik Politikaları Uzmanı, 23 Kasım 2023

1978 yılından itibaren başlattığı reformlarla hızla gelişen Çin, 1988 – 2017 döneminde ekonomisini yaklaşık 40 kat büyüttü. 23,57 trilyon dolarlık satın alma gücü paritesine dayalı gayri safi yurt içi hasılasıyla dünyanın en büyük, nakdi gelir açısından ise dünyanın 2’nci büyük ekonomisi haline geldi. Covid-19 pandemisi sebebiyle küresel ekonomide yaşanan yavaşlama ve durgunluğa rağmen 2021 yılı itibarıyla Çin’in bu rakamı 26,66 trilyon dolara ulaşırken, ABD 21,43 trilyon dolarda kaldı. 2013 yılında başlatmış olduğu ve üç kıtayı kapsayan, dünya nüfusunun %60’ından fazlasına erişen “Bir Kuşak Bir Yol Projesi”yle neredeyse tüm dünyadaki ticaret akışını karadan ve denizden kontrol altına alma potansiyeli taşımaya başlayan Çin’in, en büyük olduğu diğer hususlara da biraz değinildi.

Mucizelerle “Ejderha”ya Dönüşen Çin’in Bazı “En”leri

Dünyanın en büyük üretim ve en büyük ihracatçı ülkesi haline gelen Çin, aynı zamanda dünyanın ABD’den sonra 2’nci en büyük dış ticaret hacmine sahip ülkesi haline gelmiştir. Ekonominin hemen her alanında yakın bir zamanda ABD’yi geride bırakarak en geç 2040 yılına kadar ekonomisinin 123 trilyon dolara ulaşacağı beklenmektedir. ABD ve Almanya gibi dünyanın ekonomi alanındaki ilk dört ülkesi içerisinde yer alan ülkeler de dahil pek çok ülkenin dış ticaretindeki ilk sırayı almaktadır.

2014 yılında ulaştığı üç trilyon dolarlık yabancı para rezervi bakımından dünya şampiyonu olan Çin, bu yılda dahil bu konumunu korumuştur. Dışarıya verilen borç bakımından en büyük ülke olduğu gibi aynı zamanda doğrudan yabancı yatırımların ikinci en büyük ev sahibidir. Yakın zamana kadar ilk sırada iken bu yıl içerisinde Hindistan’ın öne fırlamasıyla dünyanın ikinci en büyük nüfusuna sahip ülkesi konumuna düşmüştür.

“Çin 2025” adlı ve geleceğin teknolojileri konusunda dünya lideri hedefi güden projeye yıllar önce başlayan Çin, elektromobilite araçların bataryalarının üretiminde dünya lideridir. Almanya ve Macaristan’da üretim tesislerine sahip olan Çinli tedarikçi CATL, her geçen gün sayısı giderek artan elektrikli araçlar için gerekli lityum-iyon bataryaların üçte birlik kısmını tedarik etmektedir. Çin nadir toprak elementleri alanında dünyanın açık ara ilk ülkesidir. Örneğin AB, nadir toprak elementlerinde %98, magnezyumda %93 ve lityumda %97 oranında Çin’e bağımlıdır. Küresel çapta da batarya tedarikinin %80’i Çin’den sağlanmaktadır.

ABD’nin aksine Avrupa’da, özellikle de Almanya’da çok sayıda Çinli şirket ve yatırımcı Alman şirketlerini devralma veya hisselerini satın alarak Alman ekonomisinin parçası hâline geliyorlar. Bu bağlamda endüstriyel robot üretimi alanındaki dünya devi Kuka, 2016 yılında Çinli Midea şirketi tarafından satın alındığında büyük ses getirmişti. İlginç olan bir diğer husus da Çinli BAIC Grubu ve Li Shufu’nun ünlü Mercedes-Benz’in %10’luk hissesine sahipliğidir.

Yenilenebilir enerji alanına çok önemli yatırımlar yapan Çinli firmalar sayesinde Çin, dünyanın açık ara en büyük güneş enerjisi santrallarına sahiptir. Bu sebeple “Çin yoksa elektrikli araç da yok. Çin yoksa sürdürülebilir enerji de yok. Çin yoksa çatılarımızdaki güneş panelleri de yok!” dedirtecek hale gelmiştir. Nükleer silahlanmada dünya 3’ncüsü, silah satışında 4, ithalatında 5’nci sırada olan Çin, yıllık savunma harcamasında da ABD’nin ardından açık ara ikinci sıradadır. Uzay çalışmalarında ve çip üretiminde de önde gelen ülkeler arasındadır.

Sonuç

Tarihinde Uygur Türkleri ve Müslümanlar hariç genelde pek saldırı politikası gütmeyen ve yatırımları ile öne çıkan Çin, girdiği yerleri kalkındırdığı gibi ele geçiren özelliğe de sahiptir.

Rusya-Ukrayna ve Ortadoğu sorunlarında da görüldüğü gibi Çin, güvenlik politikaları ve ekonomi konularında kendisini doğrudan ilgilendirmeyen sorunlara uzak durmaktadır. Bu geri duruşu ve demokratik kurumlara sahip olmayışı sebebiyle lider ülke özelliği taşımadığı gerekçesiyle Çin’in küresel güç özelliği taşımadığı da ileri sürülmektedir.

Yaşlanan büyük nüfusu ve artan işsizlik sorununa rağmen bir Çin Ejderhası gerçeği de vardır.