Fatih ÜNLÜ – 10 Aralık 2024
Esad yönetimi çöktü. Muhalifler çok hızlı bir şekilde birçok şehri aldıktan sonra Şam’ı da ele geçirdiler. Bundan sonra ciddi bir engelin kalmadığı anlaşılıyor. Durumdan ümidi kesen Esad’ın Suriye’den kaçtığı söyleniyor.
Şimdi Suriye için en önemli konuların başında “sürdürülebilirlik” geliyor.
Muhalifler Suriye Milli Ordusu (SMO), Hey’etu Tahrîri’ş-Şâm (HTŞ – Şam Kurtuluş Heyeti) ve birçok farklı unsurun bir araya gelmesinden oluşuyor. Dıştan gelenler de olmakla birlikte bizzat Suriye halkı muhalefetin ana çatısını oluşturuyor.
Bu kadar farklı unsurun olduğu bir ortamda uyumun sağlanması, bütünlük, ortak gaye ve sürdürülebilirlik en önemli konular olarak öne çıkıyor. Muhaliflerin ve liderliğin şu ana kadar tavırları dengeli ve İslam’ın şiarlarına uygun, umarız ki bundan sonra da öyle olur.
Bu tür geçiş ortamlarında en önemli unsurların başında akl-ı selim sahibi liderlerin mevcudiyeti ile etkin çalışan bir üst yapının kurulabilmesi geliyor. Bunlar başarılabilirse, bu zafer içi boş bir zafere – pirus zaferine, yenilgi gibi bir zafere dönüşmez ve Suriye ve bölge için birçok hayırlara vesile olur. Bu şartlar sağlanamazsa da, ciddi sorunların yaşanması da yüksek ihtimaldir.
Bizim gibi ileri yaşta olanlardan hatırlayanlarımız vardır, yıllar önce Afganistan’da mücahit gruplar Kabil’e girmişlerdi. O an için bu birçok yerde sevinçle karşılanmıştı. Fakat sonra gruplar birbirine girince durum tam tersine dönmüştü.
Afganistan’daki durumun bambaşka yönleri vardı elbette ama tarihin tekerrür etmemesi için dikkat edilmesi gereken hususlar burada da mevcut. Farklı grupların mevcudiyeti, liderlerin ve grupların şahsi – kolektif enaniyetlerinin, egolarının provokasyonlar ve fitneyle harekete geçirilme ihtimali -kaçınılabilecek ama- ihmal edilmemesi gereken ciddi bir risktir. Yine resimde görünmeyen ama orada olan unsurlar ve kritik kişilerden küresel bağlantıları olanlar risk unsurlarıdır.
Bu ortamda, makul ve aklı başında liderlerin korunması çok kritik, hayati bir önemi haiz görünüyor. Çünkü alanı karıştırmayı hedefleyenler, öncelikle makul liderlere ve yapılara madden ya da manen zarar vermeye çalışıyorlar.
Birçok ülkedeki tecrübeden, küresel zinde güçlerin sistem kurma konusunda hem “becerikli” hem de “beceriksiz” yönlerinin ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Karışan bölgelerde özellikle kıymetli alanları alıp, orada bir sistem kurmada çok becerikliler. Geride kalan alanları ise -bir aldırmazlıkla veya bir kasıtla- darmadağınık ve birçok sorunla baş başa bırakıyorlar. Irak ve Libya gibi yakın örneklerin durumunu çoğumuz biliyoruz.
Suriye’de rejimin yıkılması çok hızlı ve -uzun çilelerden sonra- sorunsuz gerçekleşti. Bunun küresel büyük güçlerin bu konuda gizlice anlaşmış olmalarından kaynaklanmış olabileceği söyleniyor. Öyle de olabilir.
Burada bir parantez açmakta fayda var. Küresel zinde güçleri her istediğini yapabilen güçler olarak düşünmek en büyük hata olur, onlar güçlü planlar yaparlar, süreçte olması gereken kaynakları yetiştirmeye, oluşturmaya özen gösterirler ve süreci çok yoğun takip ederler ama aklın, dehanın ve insanlığın medeniyet birikiminin tam kullanılması ve yakınlık ile birçok unsur kolaylıkla değiştirilebilir. Biz de Kıbrıs Barış harekâtını imkânlarımız çok sınırlı olmasına rağmen, Allah’ın yardımıyla başarıyla tamamlamıştık.
Dolayısıyla üst plan plan ve anlaşma ne olursa olsun, zor oyunu bozar misali, sahada akıllı, makul ve güçlü hareket kabiliyeti olanlar bir adım öne geçebilir. Suriye’de muhaliflerin bu harekâtında da Türkiye’nin güçlü bir şekilde denklemde olduğu anlaşılıyor.
Hükûmetin son dönemde attığı adımların yanı sıra MHP’nin üç hafta önce paylaştığı “Vakit tamamdır, söz konusu vatandır.” temalı video da sanırım bu çerçevede değerlendirilebilir.
Evet, Türkiye de hem güçlü devlet tecrübesi hem de coğrafi yakınlık ve muhalif gruplardan bir kısmı üzerindeki etkisiyle tüm sürece çok olumlu katkılar sağlayabilecek ve orada etkin bir sistemin kurulmasına katkı verebilecek bir konumda. Ama dediğimiz gibi sürdürülebilirlik çok önemli, “Kim kimdir?” sorusuna verilecek cevaplar çok önemli.
Bir de işin bir yanında ABD ve İsrail’in de olması ciddi bir soru işareti ve risk faktörü. Zaten İsrail hemen fırsatçılık yapmaya başladı, YPG – SDG’nin fırsatçılıklarına da izin verilmedi.
YPG’nin – SDG’nin – PKK’nın ABD desteğiyle el koyduğu petrol zengini bölgelerin asli sahiplerine döndürülmesi de hayati derecede önemli. Yapılabildiği kadar bu yapılmalı. Çünkü diğer türlü, bölgeler arası ekonomik farklar daha da derinleşebilir ve oradaki YPG yapılanması güçlenme imkânı bulabilir.
Yazımızı çok önemli bir hususu hatırlatarak tamamlayalım. Şu anda Suriye’de en önemli konuların başında muhalif grupların birbirine düşmemesi geliyor.
Bu açıdan da süreçte İslami hükümlerin, İslami ilkelerin ve insanlığın birikiminden eşsiz prensiplerin -bizce- şiar edinilmesi lazım.
Ali İmran Suresinin 103. Ayeti Kerimesinde ve Enfal Suresi’nin 46. Ayet-i Kerimesinde Rabbimiz mealen şöyle buyuruyor:
“Hep birlikte, toptan Allah’ın ipine sımsıkı sarılın. Bölünüp parçalanmayın.”
“Allah’a ve Resulüne itaat edin ve birbirinizle çekişmeyin. Yoksa içinize korku düşer de gücünüz, devletiniz elden gider. Bir de sabredin. Şüphesiz ki Allah sabredenlerle beraberdir.”
Ve Allah’ın son peygamberi Hatemürrusul Hazreti Muhammed aleyhisselam diyor ki:
“Ey Allah’ın kulları, kardeş olun.
Birbirinize sakın buğz etmeyin, birbirinize haset etmeyin, birbirinize sırt çevirmeyin.
Ey Allah’ın kulları, kardeş olun…”
Bu konuda birçok İslam âliminin de çok kıymetli fikirleri vardır. Örneğin Bediüzzaman Said Nursi hazretleri İslam hukukunun birikimiyle “Dâhilde kılıç çekilmez.” der.
Yine bir güzel sözde “Bütün büyük işlerin temelinde iyi bir düzen, iyi bir sistem vardır.”
denilir.
İslami kaynaklardan ve insanlığın birikiminden bunlar gibi hazır reçete mahiyetinde birçok eşsiz prensip bulunabilir. Taraflar bunları şiar ve rehber edinmelidir.
Allah’a emanet olun.
Elinize sağlık üstad,
Hayr olur inşallah.