Ferhat ÜNLÜ – 29 Nisan 2024
Bundan otuz sene önce sosyal medyanın atası sayılabilecek mIRC; internet âlemine girdiğinde çok değil, 10 yıl sonra ortaya çıkacak gelişmiş modellerinin istihbari anlamda bir güvenlik tehdidine dönüşeceğini düşünenlerin sayısı çok azdı. Çünkü mIRC ve daha sonra gelen Facebook, Twitter, Instagram; altı üstü ya sohbet ya arkadaş bulma ya da yazılı/görsel içerik paylaşma programları olarak görülmüştü.
Bugün sosyal medya, bütün unsurlarıyla düşünüldüğünde ulus devletler için pek çok açıdan olası bir milli güvenlik tehdididir. Tabii her ulus devlet, kendi şeytanını masum göstererek sosyal medya tehditlerini ele alıyor. Misal Amerika Birleşik Devletleri için Twitter ya da Instagram bir milli güvenlik tehdidi değildir; ama Tiktok Çin malı olduğu için baştan ayağa öyledir.
Bu yazıda World of Türkiye okurları için sosyal medyanın bugün bile ihmal edilen bir yönüne, espiyonaj vakalarındaki rolüne odaklanacağız. Malum; istihbaratın istihbaratı olmaz, hele de iletişimin böylesine yaygınlaştığı günümüzde…
‘Sosyal medyanın şeytanı’ ilan edilen Tiktok, espiyonaj skandallarında gerçekten de bir numaralı olağan şüpheli. Bizim ülkemize de sirayet etmiş bir güvenlik açığı söz konusu. Tiktok’ta ordumuzun karakol, üs, nöbet mevzilerinin paylaşıldığı videolar var. Girin mesela Tiktok’a, TSK yazın, çıkan videoları izleyin. Karakollar, üs bölgeleri, sınırdaki nöbet mevzileri ve diğer tesisleri gösteren videolar var, hatta kimi yerde isimler bile görünüyor.
SOĞUK SAVAŞ’TA BU BİLGİLER İÇİN CAN VERİLİRDİ
İstihbarat üzerine 30 yıldır çalışan bir gazeteci olarak şunu söylemek zorundayım: Bu tür görüntüler; çok değil, 20 yıl önce, biraz daha geriye gidersek Soğuk Savaş döneminde inanın istihbaratçıların canlarını tehlikeye atarak ulaşabileceği türden görüntüler. Soğuk Savaş döneminde yüzlerce casus hayatını kaybetti böylesi görüntülere ulaşmak için.
Dolayısıyla İstihbarat Karşı Koyma (İKK) dediğimiz disiplinin prensiplerinin en çok uygulanacağı mecra sosyal medya. Elbette bu tür paylaşımlar kötü niyetle yapılmıyor. Ama askeri ve istihbari anlamında siz kendinizi şeffaflaştırırsanız ekstradan istihbarata gerek bile kalmaz. Çünkü kendinizi ele vermiş olursunuz. İKK kuralları, bu tür paylaşımların öncesinde devreye girmelidir.
Böylesi paylaşımlar sadece bizim ordumuzda değil, her ülkenin ordusunda görülüyor. Ancak biz sürekli sahada ve terörle mücadele eden bir orduya sahip olduğunuz için daha dikkatli olmamız gerekiyor.
Tiktok, dünya nüfusunun yüzde 20’sinin, dolayısıyla neredeyse 2 milyar insanın kullandığı bir sosyal medya mecrası. Amerika Birleşik Devletleri, kendi sınırları içinde Tiktok’u engellemeye çalıştı, ama başaramadı. Şimdi yasa vasıtasıyla getirdiği yasakla bu işi halletmeye çalışacak.
Çin mahsulü Tiktok’u her üç ABD’liden biri kullanıyor. FBI; “Çin, Tiktok üzerinden cihazlardaki veri ve yazılımları kontrol edebilir” diye açıklama yaptı, ki haksız sayılmaz. İstihbaratta ilk ve sarsılmaz ilke, bilgi toplamaktır. Sadece TikTok değil, Amerikan mahsulü Facebook, Twitter ve Instagram gibi tüm platformların yaptığı da özü itibarıyla budur.
CIA’İN SOSYAL MEDYA İKK’SI HARCAMALARI
Dünyanın büyük ulus devletleri, misal ABD; dev istihbarat bütçelerinin hatırı sayılır bir kısmını sosyal medyadaki İKK faaliyetlerine ayırmaya başladı. ABD İstihbarat Topluluğu’nun toplam bütçesi 67 milyar dolardır, bizimki 8 milyar TL’ye yakın. Ulusal İstihbarat Direktörlüğü’nün (DNI) açıklamasına göre ABD istihbarat topluluğunun 2023 yılı için öngörülen bütçesi 67,1 milyar dolardı. Bunun üçte biri CIA’e gidiyor. CIA de bu paranın onda birini sosyal medya İKK’sına harcıyor.
Sosyal medya, kısa vadeli İKK tehditleri açısından istihbaratın odaklandığı temel alanlardan biri. Ayrıca zekâ-etik denkleminde orta/uzun vadede de tehdit arz eden bir olgu olarak yine istihbaratın ilgi alanına giriyor.
Gizli servisler dijitalleşti, mafyalar da dijitalleşti. Eskiden cambaza bakılırdı, şimdi sosyal medya cambazlarına bakılıyor. Tiktok; zamanın ulus devletlerin aleyhine geçtiği çağımızda sosyal medyadaki İKK sorunlarının kümelendiği yerlerin başında geliyor.
Yapay zekâ istihbaratı, yani Artificial Intelligence’ın intelligence’sı açısından bakılırsa ise Twitter, Instagram ve türevi mecralar kişisel bilgilerin, dolayısıyla biyografik istihbarat verilerinin depolandığı yerler olarak olağan şüpheli listesinin başında.
Gizli servisler; ulus devletlerinin bekası, bireyler de ailelerinin ve geleceklerinin bekası için istisnasız bütün sosyal medya mecralarına İstihbarata Karşı Koyma perspektifiyle bakmalı. Saatin tiktakları, istihbaratın İKK taktikleriyle birlikte ele alındığında yalnızca Çin’in Tiktokları değil, ABD’nin tekmil sosyal medyasının da zamanımız için büyük bir istihbari tehdit olduğu görülür. Bunu görmek için kâhin, hatta istihbarat uzmanı olmaya bile gerek yok.
