Fatih ÜNLÜ – 21 Mayıs 2024
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve beraberindekiler bir helikopter kazasında vefat ettiler.
Helikopterin hava şartlarından dolayı düşmüş olması ihtimal dahilinde görünüyor ama suikast için de emareler var.
Elimizde delil olmadan bir yargıya varmamız elbette doğru olmaz. Fakat bu aşamada, bazı ihtimalleri değerlendirebilir ve tespitlerle bulunabiliriz.
1- İbrahim Reisi İran’ın görevdeyken vefat eden ilk Cumhurbaşkanı değil. Daha önce de Muhammed Ali Recai, Cumhurbaşkanı olmasının üzerinden bir ay bile geçmemişken 30 Ağustos 1981’de uğradığı bir bombalı saldırıda vefat etmişti. Aynı saldırıda dönemin İran Başbakanı Muhammed Cevad Bahonar da öldürülmüştü.
Aslında o yıllar İslam dünyasıyla da yakın diyaloğu olan birçok İranlı entelektüelin terör saldırıları furyasında öldürüldüğü bir dönem. Bu dönemde yaşanan yoğun terör saldırılarının tüm yönleriyle çok detaylı incelenmesi gerekiyor ki benzer durumlar gelecekte yaşanmasın.
2- Bir Fransız kanalında dile getirilen “Eli Kopter” adlı Mossad ajanının suikastı yaptığı ve bir kişinin olay yerinden kaçtığının drone ile görüntülendiği iddiası içeriğinden de anlaşılabileceği üzere sahte bir haber.
Ya işi sulandırmak için ya da şaka olarak bu husus Telegram’da yazılınca, Fransız kanalındaki sunucu da bunu dillendirmiş. Eli Kopter malum Helikopter’in Fransızca telaffuzu. Belki dalga geçmek için ortaya atılan bu iddianın asılsız olması işin içinde İsrail’in olmayacağı anlamına gelmiyor elbette. Bu konuya da müteakip maddelerde değinmeye çalışacağız.
3- Helikopterin hava şartlarından dolayı düşmüş olması da ihtimal dahilinde demiştik, çünkü hava koşulları gerçekten uçuşa hiç elverişli değil. Ama bu durumda da çok soru işareti uyandıran detaylar var:
a) Bu elverişsiz hava şartlarına rağmen neden uçuldu? Bizzat Cumhurbaşkanı uçalım diye ısrar etmediyse, ortada çok ciddi bir özensizlik söz konusu. Ki düşük bir ihtimal olarak ısrar etmiş olsa bile, daha selametli bir rota takip edilebilirdi.
Bu elverişsiz hava şartlarında helikoptere önceden veya uçuş sırasında yapılacak çok küçük bir müdahale bile çok iz bırakmadan helikopteri düşürebilir. Dolayısıyla helikopterin düşmesi bu elverişsiz hava koşullarından yararlanılarak yapılmış ustaca bir suikast de olabilir.
Ayrıca, aynı hava şartlarında uçan ve kaza yapmayan diğer iki helikopterde kimler vardı? Cumhurbaşkanının helikopteriyle temas kesilince o bölgeyi taradıkları söylenen bu helikopterler, düşen ve yanan helikopterin yerini neden o anda tespit edemediler?
Veya uzmanların da söyledikleri gibi yakın uçtukları için bu helikopterlerin İbrahim Reisi’nin helikopteriyle temas kesildiği zamanki koordinatları olaydan sonraki ilk saatlerde kaza yerinin tespitinde neden işe yaramadı?
b) Helikopterin enkazının bulunduğu konum ve enkazın fotoğrafı olayın sisten dolayı yüksek bir yere ani çarpma şeklinde olmadığını gösteriyor sanki. Savrulma olmuş mu, yoksa herkes kapana kısılmış gibi çıkan yangında mı vefat etmiş?.. Yangının sebebi ve oluş biçimi de düşmeyle ilgili bir fikir verecektir şüphesiz.
Bu arada, İranlı yetkililerin helikopterin kaza sonucu düştüğünü açıkladıklarına dair bazı haberler de medyada yer aldı. Haber doğruysa, İran yetkililerin nasıl bu kadar kısa bir sürede kesin bir sonuca ulaştıklarının ve kaza tespitinde delillerinin de sorulması gerekiyor elbette?
Suikast ihtimali için de şüphesiz delillere ihtiyaç var. İçten ya da dıştan suikast ihtimali, İran’ın bir aksiyon almasını gerektirecek bir durum.
4- Amerikan Ordusu Strateji Komutanlığının konuyla ilgili x mesajına göre, düşen helikopter 30 yıl önce imal edilmiş, üretici seri numarası 35071 olan bir Bell 212 model bir araç. Bu helikopter sadece VFR (Visual Fligth Rules) için sertifikalandırılmış yani görerek uçuşa uygun. Zorlu hava koşullarında gereken ve yeni teknolojilerin de kullanıldığı IFR (Instrument Flight Rules) adlı sisteme sahip değil. Bir Cumhurbaşkanını çok riskli bir havada taşıyan bir helikopter için tabii ki çok büyük bir eksiklik.
Ama helikopterin bu teknik yetersizlikleri illaki düşmesine sebep değil kuşkusuz. İbrahim Reisi’nin helikopterine eşlik eden ve hedeflerine kaza yapmadan ulaşan diğer iki helikopterin Reisi’yi taşıyan helikopterden daha üstün özelliklere sahip olmadıklarını varsayabiliriz. Dolayısıyla teknik yetersizlik ve hava koşullarının olumsuzluğu dışında başka bir sebebin mevcudiyeti ve bu eski helikoptere müdahale edilip edilmediği ihtimali tüm detaylar değerlendirilmeden yok sayılamaz.
5- Helikopterin düşmesinin İsrail’in de işin içinde olduğu bir suikast olması ihtimali de var şüphesiz. Çünkü İsrail 7 Ekim ve sonrası yaşanan olaylardan dolayı İran’ı sürekli suçluyor. Zaten Şam’daki İran Büyükelçiliği ek binasına yaptığı saldırıda İranlı generali ve devrim muhafızlarını da bu gerekçeyle öldürmüştü.
Bunun temel bir sebebi, İsrail’in 7 Ekim’de İran’ın da bir dahli olduğunu düşünmesi olabilir ki bunu zaten dillendiriyor.
İsrail’in 7 Ekim’den sonra İran’la gerilimi tırmandırmak istemesinin diğer bir sebebi de, bu durumdan bilistifade, ABD’nin de dahil olduğu bir savaşla İran’ın nükleer kapasitesine ağır bir zarar verilmesini hedeflemesi de olabilir.
Çünkü İsrail İran’daki şu anki yönetimle ABD üzerinden veya başka şekillerde bir konumlanma zemini bulsa da, nükleer kapasitesi olan bir İran, özellikle de zaman içerisinde İran’da farklı bir liderin iktidara gelmesi ihtimali İsrail’i çok endişelendiriyor.
Bunun için de ABD de işin içinde olduğu müddetçe İsrail İran’la ve ona yakın gruplarla gerginliği tırmandırmaktan çekinmiyor. ABD ise şu an Orta Doğu’da sıcak bir savaşa çekilmek istemiyor. İsrail de ABD olmadan sonuçta çok zarar görebileceği için tek başına İran’a ağır bir saldırıda bulunmuyor. Sadece yokluyor.
Diğer yandan, İran’ın da iş çığırından çıkabilir ve neticede bir rejim değişikliğine de gidebilecek yol açılabilir kaygısıyla şu anda yaygın bir savaş istemediği anlaşılıyor. Dolayısıyla İran da İsrail’in saldırılarına cevap vermekle birlikte tabiri caizse bunu çok düşük profil tutuyor ve şu anda gerginliği tırmandırmak istemiyor…
Evet, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin ve arkadaşlarının -helikopterlerinin düşmesi neticesinde- vefatlarıyla ilgili bazı ihtimalleri değerlendirdiğimiz yazımızı bir duayla bitirelim:
Ey Merhameti Sonsuz Rabbimiz!
Bölgemize ve bütün dünyaya barış, huzur ve iyilikler ihsan eyle.
Rahmet ve Kereminle, Ey Merhametlilerin En Merhametlisi ve Cömertlerin En Cömerdi!
