Ceyhun BOZKURT – 01 Nisan 2024
Türk milleti, yerel yöneticilerini belirlemek için bugün sandığa gitti. İlk sonuçlardan çıkan analizimi madde madde aktarmak isterim:
– Katılım oranı son yıllarda yapılan seçimlere oranla düşük. Son 20 yılda yapılan seçimlerde 2004 yerel seçiminde yüzde 76, 2007 Anayasa referandumunda yüzde 64, 2020 referandumunda yüzde 73 ve Cumhurbaşkanı’nın ilk kez halk tarafından seçildiği 2014 seçimlerinde yüzde 74 katılım olmuştu. Bunun dışındaki bütün Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ve yerel ve milletvekili genel seçimlerinde yüzde 85’leri bulan katılım vardı. Şu ana kadar açılan sandıklara göre katılım yüzde 76 civarında. Bir düşüş olduğu muhakkak. Bunda sandığa gitmemeyi tercih eden seçmenin hangi partinin seçmeni olduğunun analizi mutlaka yapılacaktır. AK Parti seçmeninin de etkisinin olduğu muhakkak.
Ekonomi
– Seçmen, “14 Mayıs’ta vatanımı, bayrağımı, devletimi, bütünlüğümü seçtim ve size oy verdim ama ekonomideki sıkıntının faturası yine bana kesildi. Ben de bunun siyasete faturasını yerel seçimde kesiyorum” dedi.
Ekonomi başlığı altında sonuçlar, emeklilerin de seçim sonuçlarında önemli bir etken olduklarını gösterdi.
Tabii ki ekonomideki sıkıntıları yaşadığımız büyük depremin artırdığını söylemek mümkün. 100 milyar doların üzerinde bir fatura çıktı. Ayrıca pandemi, savaşlar gibi olaylardan da etkilendik. Depremin hemen öncesinde EYT’nin çıkarılması ve sonrasında geri adım atılamaması Hazine’ye ek 2 milyon kişilik maaş yükü de getirdi.
Ekonomiyi soka sokmamak adına enflasyon göze alınarak bütün karpuzlar koltuk altına alındı ve yola devam edildi. Bunun müspet sonuçlarını da gördük menfi sonuçlarını da gördük. Müspet sonucu ekonomi gelişmeye devam etti, büyüme oranı korundu işsizlik azaldı Türkiye’de hiç bir mal ve hizmetin yokluğu hissedilmedi. Ancak menfi sonucunu da gördük. Enflasyon pahalılığı dar ve sabit gelinlikler daha fazla hissetti. Kiralardaki ev fiyatlarındaki yükseliş bir yandan enflasyonun bir çıktısı olarak yansıdı, bir yandan Kovid-19 pandemisinin ekonomide bilhassa inşaat sektöründeki durgunluğa yol açması konut sıkıntısının birikmesine neden oldu. Kira+pahalılık AKP’nin oy tabanında önemli bir yer tutan başta emekliler olmak üzere dar ve sabit gelirlilerde memnuniyetsizliğin artmasına neden oldu.
CHP-HDP/DEM İttifakı Netleşti
– Seçim öncesinde ısrarla anlattığımız ama CHP’nin, seçmenin tepkisini çekmemek adına reddettiği CHP-HDP/Dem ittifakı sandıkta netleşti. Bu satırlar yazılırken, HDP/DEM’im aday çıkarmadığı ve 2019’da Cumhur İttifakı’nın kazandığı Bayrampaşa, Beyoğlu, Sancaktepe, Silivri, Çatalca, Çekmeköy, Eyüpsultan, Tuzla, Üsküdar’da CHP adayları önde gidiyordu. Ayrıca HDP/DEM’in İBB Meclisi’nde grup kurması söz konusu. Esenyurt’ta da HDP/DEM’li aday, CHP listelerinden aday gösterilmişti. Sonuçları ne olacak, önümüzdeki günlerde göreceğiz ancak Meral Danış Beştaş’ın seçim sonuçlarına ilişkin ilk yaptığı “İmamoğlu bu oylar benimdir demesin sakın, aldığı oylar onun değil. Bizim seçmenlerimiz oraya oy verdi neden? Çünkü AKP’yi cezalandırmak istedi.” açıklaması, HDP/DEM’in beklentisinin yüksek olduğunu gösteriyor.
Umarız, ilerleyen günler, bu ittifakın olumsuz sonuçlarıyla karşı karşıya kalmayız.
Fenerbahçe ve Beşiktaş
– Milyonlarca insanın takip ettiği futbolumuzdaki son gelişmeler, TFF’nin, MHK’nın içinde bulunduğu durum vs. de seçim sonuçlarında etkili oldu diyebiliriz.
Örneğin Cumhur İttifakı’nın AK Partili Trabzon adayı Ahmet Metin Genç’in Fenerbahçe ve Beşiktaş’ı doğrudan hedef alan açıklamaları belki kendisine Trabzon’da seçim kazandırdı.
Ama partisini, ittifakını düşünmeyen Ahmet Metin Genç, partisine Türkiye genelinde çok büyük zararlar verdi.
Çok sayıda Fenerbahçeli ve Beşiktaşlı formalarıyla gitti. Bu insanların kime tepki oyları attığını söylemek için kahin olmaya gerek yok.
Bu da seçim sonuçlarında bir etken olarak aktarılabilir.
– Bu sonuçlarda Yeniden Refah Partisi’nin, Gazze sömürüsü gibi söylemlerle Milli Görüş kökenli ve muhafazakar seçmeni kendisine yöneltmesi etkili oldu. Seçim sonuçlarını ve Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş’ı ilk tebrik edenin İsrail Dışişleri Bakanı olması ise Yeniden Refah Partisi’nde nasıl karşılanır, merakla bekliyorum.
Siyasete Etkileri
– Sonuçlar bu oranlara yakın olarak tamamlanırsa, yarından itibaren muhalefetten “erken seçim” çağrıları gelecektir.
– Yarından itibaren siyasette önemli gelişmelerin başlangıcı olabilir. Yeni aktörler öne çıkacaktır.
– AK Parti’de ve teşkilatlarda ciddi bir hesaplaşma olacaktır.
– CHP’de Ekrem İmamoğlu, Özgür Özel’i tasfiye ederek yeni dönemin liderliğini üstlenecektir. Kemal Kılıçdaroğlu ve ekibinin işi zorlaştı.
– Ayrıca İmamoğlu ile Mansur Yavaş arasında da bir mücadele olacaktır. Bu mücadele Mansur Yavaş’ın ayrılmasıyla sonuçlanabilir mi? Hiç yabana atılacak bir seçenek değil.
– İyi Parti açısından artık 2028 hayal olabilir. Çünkü ağır bir yenilgi aldı. Buradan MHP’ye dönüşler yaşanabilir. Meral Akşener’e yapılan istifa çağrıları ve Akşener’in yarın (1 Nisan 2023) yapacağı açıklama merakla bekleniyor.
İyi Parti açısından önemli bir sonuç da şöyle karşımıza çıktı: Meral Akşener takip ettiği politikaların sonucunda önce MHP seçmenini bölmeye çalıştı, bazılarını İyi Partili yaptı, sonra da bu seçmeni CHP’ye taşıdı. Çünkü Akşener, İyi Parti seçmenini sadece MHP yönetimine muhalif değil AK Parti karşıtlığı ile de konumlandırdı. Aynı seçmeni, CHP ve HDP/DEM ile aynı çizgide saf tutup onlara ısındırdı ve AK Parti ve MHP’ye düşmanlaştırdı. Bugün gelinen noktada İyi Parti’nin içi kolaylıkla boşaldı ve seçmeninin önemli bir kısmı CHP’ye geçmiş oldu. Bu sonuçta Meral Akşener’in zamanında haddinden fazla Ekrem İmamoğlu güzellemesi yapması, Cumhurbaşkanı olarak önermesi, kefil olması kendi seçmeninin kaymasında en büyük yanlışlarından biridir. Ayrıca İmamoğlu ekibinin İyi Parti kadrolarını kadro, iş, ihale vb hamlelerle kendisine bağlayarak ayarttı. Özetle her halükarda bu neticenin müsebbibi Meral Akşener’in izlediği siyasi çizginin hatalı olmasındandır.
Muhalefet Başarılı Mı?
Muhalefet bu sonuçları kendisine “başarılıyız” olarak atfederse çok yanılır.
Muhalefetin iç açıcı olmadığını kesinlikle iktidar-muhalefet olarak Türk seçmeninin büyük çoğunluğu biliyor. Bu sonuçlar muhalefetin başarısı değil, ciddi bir şekilde seçmenin ekonomideki ve teşkilatlanmadaki sıkıntılarına verilen yanıttır.
Muhalefet sadece şu konuda başarılı oldu diyebilirim: 14-28 Mayıs’tan sonra psikolojisi olumsuz etkilenen ve siyasetten uzaklaşan seçmenini, yeniden sandığa taşıyabildi. Bu da muhalefetin hanesine yazılabilecek tek başarı denebilir.
Çünkü iç hesaplaşmalar yaşayan, bazı adayları 5 yıl önceki vaatlerini hatırlayamayan ve hiçbir proje üretemeyen bir muhalefet normal şartlarda hezimet yaşardı.
Ama burası Türkiye.
Sürprizlere gebe.
Tekrardan sonuçlar şimdiden ülkemize, büyük Türk milletine hayırlı olsun.
