Deniz İSTİKBAL – 08 Ekim 2024
Türkiye’de 33 milyonluk toplam istihdam edilen kişi açısından asgari ücret önem taşıyor. Sadece asgari ücretle çalışan değil normal ücretli olarak çalışan kişilerde asgari ücret artışlarından etkileniyor ve reel gelirlerinde artış meydana geliyor.
Özellikle özel sektör çalışanları asgari ücret daha duyarlı kesim olarak öne çıkıyor. Kamuda çalışan sözleşmeliler içinde asgari ücretteki artışlar alınan ücrete direkt olarak etki ediyor. Buradan hareketle enflasyonunun gidişatına bağlı olarak 1 Ocak 2025 itibariyle yeni asgari ücret belirlenecek. Alt ve orta gelir grupları acısından kritik bir sürece doğru gidiliyor. Ancak enflasyonun sene sonunda yüzde 40’lar seviyesinde beklenmesi asgari ücrete yapılacak olan artışta belirleyici olacaktır.
Kamu-özel sektör temsilcilerinin bir araya gelerek belirledikleri asgari ücretin yüzde 40’lık bir artışla yeni seneye başlaması göz önünde bulundurulmalı. Fakat mevcut enflasyonla mücadele süreci yapılacak artış oranlarında belirleyici olabilir. 2025’te beklenen enflasyonun yüzde 17,5 olması bir fikir vermesi açısından önem taşıyor. Buradan hareketle artış oranı yüzde 20-40 aralığında gerçekleşebilir.
Ocak 2024’te 17.002 lira (579 dolar) olarak belirlenen asgari ücret senenin sonuna doğru TL’deki değer kaybıyla 496 dolar seviyelerine kadar geri çekildi. Enflasyonun yüksek seyretmesi nedeniyle de asgari ücretin alım gücünde erime meydana geldi. Oluşan durum asgari ücrete belli oranda artışı zorunlu kılıyor.
Fakat enflasyonla mücadele için yapılacak artışın sınırlı tutulması gerekiyor. Özellikle Ocak 2024’te asgari ücrete yapılan zam nedeniyle birçok işletme etiket fiyatlarında artışa gitti ve enflasyonla mücadele süreci sekteye uğradı. Böyle bir durumun bir daha gerçekleşmemesi ve fiyat istikrarının sağlanması için asgari ücrette kısmi artış yapılabilir. Karar alıcıların önünde ise farklı seçenekler bulunuyor.
Beklenen enflasyon oranında yapılabilecek artış 20.402 liraya işaret ediyor. Bunun üzerinde yüzde 30’luk zam ise 22.102 liraya denk geliyor. Mevcut enflasyon rakamının dikkate alınmasıyla da asgari ücret 24 bin liraya (680 dolar) çıkıyor. 2022-2024 döneminde asgari ücretteki artışlar yüksek düzeyli olarak seyretti.
Böylelikle asgari ücret Ocak 2024’te en yüksek rakam olan 579 dolar seviyesine çıktı. Geçmiş senelerdeki kararlar dikkate alındığında asgari ücrete en az yüzde 30’luk zam yapılması beklenebilir. Mevcut rakam 630 dolarlık asgari ücret rakamına işaret ediyor.
2002-2025 dönemine yakından bakıldığında ise asgari ücretin 122 dolar seviyesinden 600 doların üstüne çıktığı anlaşılıyor. Milli gelirdeki büyüme oranlarıyla mevcut artış kıyaslandığında asgari ücretin kısmı olarak geride kaldığı söylenebilir. Ancak enflasyondaki düşüşle birlikte artan alım gücü mevcut kaybı telafi edebilir. Sonuç olarak 2025’te asgari ücretin yanı sıra birçok kalemde ücretler artış gösterecek.
Bu artışların toplumda oluşan yüksek enflasyona algısına katkı sunmaması için önlemler alınabilir. En başta gelen önlem kamu tarafında daha fazla bütçe kısıtı ve tasarruf tedbirlerinin sıkı şekilde denetlenmesi. Ayrıca toplum kesimlerinin enflasyonun düşüşüne ikna edilmesi için alınacak önlemler büyük önem taşıyor.
