Türkiye’nin Firmaları: Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ)
Deniz İSTİKBAL – 02 Ocak 2024
1983’de dört petrol rafinerisini tek bir çatı altında toplamak için kurulan Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) akaryakıt ürünleri, LPG, jet yakıtı, gaz yağı ve motor yağı gibi ürünleri üretiyor ve piyasanın ihtiyaçlarını karşılıyor. Avrupa’nın en büyük yedinci sanayi kuruluşu olan TÜPRAŞ, Türkiye’nin de en büyük sanayi firması olarak öne çıkıyor. 2006’a kadar bir kamu kuruluşu olan ve özelleştirme ile özel sektöre devir edilen şirket günümüzde büyük kar oranlarıyla dikkat çekiyor. 2021-2023 döneminde yaklaşık 4,74 milyar dolarlık kar elde eden şirket yüksek AR-GE harcamaları ve yatırımlarıyla Türk sanayisinin bel kemiğini oluşturuyor. Enerji sektörü ağırlıklı yapısı ve tesisleriyle küresel rekabete odaklı TÜPRAŞ yeni nesil teknolojileri takip ediyor. Akdeniz’in en yüksek rafineri kapasitesine sahip olan firma Türkiye’nin yakıt ihtiyacının büyük kısmını karşılıyor.
Dünyanın en büyük 30. rafineri şirketi olan TÜPRAŞ’ın Türkiye petrol ürünlerinde yüzde 51’lik pazar payı bulunuyor. Toplam yakıt depolama kapasitesinde ise şirket toplam yüzde 57’lik payıyla Türkiye’de lider pozisyonu tutuyor. 2023-2035 arasında yıllık ortalama 350 milyon dolarlık yatırım yapmayı öngören TÜPRAŞ enerji verimliliği, karbon salınımının azaltılması ve yeşil dönüşüm gibi önceliklere sahip. Türkiye’nin sanayi sektörünün yeşil dönüşüm merkezli değişiminin öncelemesinde firma önemli görevler üstleniyor. Dünyanın en büyük 13. sanayi ekonomisine sahip bir ülke olarak Türkiye’nin enerji ihtiyacı ve yatırımları gelecek nesillerin daha sağlıklı ortamda büyümesini önceliyor. TÜPRAŞ’a bu perspektiften yaklaşıldığında enerji kaynaklarının ne kadar büyük önem arz ettiği daha iyi anlaşılabilir. Türk sanayisi 220 milyar dolarlık ihracatı ve 325 milyar dolarlık üretim değeriyle geleceğe hazırlanıyor. Dördüncü Sanayi Devrimi olarak isimlendirilen ve teknolojik bir devrimi andıran yeni süreçte enerji kaynaklarının kullanımı daha stratejik hale geliyor. Yeni nesil araç üretiminin yaygınlaşması ve elektrikli otomotiv kullanımının artması TÜPRAŞ’ın da dönüşüme eşlik edebileceğini gösteriyor. Temiz enerji talebinin yükselmesi anlamına gelen elektrikli otomotivler Türkiye’nin bir önceliği olarak beliriyor. TOGG’un Almanya’ya açılıma hazırlanması ve Tesla’nın Türkiye’de fabrika açabileceği ihtimali mevcut trendleri göstermesi açısından önemli göstergeler.
Dijital dönüşüm, robotlar, karbon yakalama, atık yönetimi, enerji yönetimi, yenilebilir kaynaklar, hidrojen teknolojileri ve operasyonel verimlilik gibi alanlarda AR-GE çalışmaları yürüten TÜPRAŞ, Avrupa Birliği (AB) tarafından en başarılı Türk sanayi kuruluşu olarak isimlendiriliyor. Türkiye’nin en yüksek temettü (kar payı) ödeyen şirketi olarak TÜPRAŞ, 2036-2050 arasında ortalama 300 milyon dolarlık yatırım yapmayı planlıyor. Türkiye’nin 2053 vizyonu çerçevesinde ele alınabilecek olan yatırım stratejisi firmanın gelecek teknolojilere hazırlandığına işaret ediyor. Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri perspektifinden hareket ettiğini vurgulayan firma temiz enerji kullanımını önceliyor. Karlılık, yatırım ve verimlilik açısından Türkiye’nin en büyük ihracatçı firmalarından biri olan TÜPRAŞ yenilebilir enerji kaynak kullanımını teşvik eden aktörlerden biri olarak öne çıkıyor.
Dijitalleşme çalışmalarında öncü firmalarından biri olan TÜPRAŞ, yapay zekâya dayalı yeni iş modelleri geliştiriyor ve işleme alıyor. Yeşil hidrojen yatırımlarında da öncü olan şirket 2035’e kadar bu alanda 690 milyon dolarlık yatırım öngörüyor. 2050’de Türkiye’nin enerji ihtiyacının yüzde 50’den fazlası elektrik olacağı göz önüne alındığında verimli yatırım stratejilerinin nasıl bir görev üstlendiği daha fazla anlaşılabilir. Petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarının kullanım oranlarının yıllar geçtikçe azalma ihtimali TÜPRAŞ’ın da dönüşümün eşiğinde olduğuna işaret ediyor. 2035’e kadar elektrik enerjisine 1,3 milyar dolarlık yatırım paketinin firma tarafından işleme alınması da bu açıdan okunabilir. Sonuç itibariyle Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu olan TÜPRAŞ, sadece ulusal değil uluslararası bir perspektifle hareket ediyor.
1983’de dört petrol rafinerisini tek bir çatı altında toplamak için kurulan Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) akaryakıt ürünleri, LPG, jet yakıtı, gaz yağı ve motor yağı gibi ürünleri üretiyor ve piyasanın ihtiyaçlarını karşılıyor. Avrupa’nın en büyük yedinci sanayi kuruluşu olan TÜPRAŞ, Türkiye’nin de en büyük sanayi firması olarak öne çıkıyor. 2006’a kadar bir kamu kuruluşu olan ve özelleştirme ile özel sektöre devir edilen şirket günümüzde büyük kar oranlarıyla dikkat çekiyor. 2021-2023 döneminde yaklaşık 4,74 milyar dolarlık kar elde eden şirket yüksek AR-GE harcamaları ve yatırımlarıyla Türk sanayisinin bel kemiğini oluşturuyor. Enerji sektörü ağırlıklı yapısı ve tesisleriyle küresel rekabete odaklı TÜPRAŞ yeni nesil teknolojileri takip ediyor. Akdeniz’in en yüksek rafineri kapasitesine sahip olan firma Türkiye’nin yakıt ihtiyacının büyük kısmını karşılıyor.
Dünyanın en büyük 30. rafineri şirketi olan TÜPRAŞ’ın Türkiye petrol ürünlerinde yüzde 51’lik pazar payı bulunuyor. Toplam yakıt depolama kapasitesinde ise şirket toplam yüzde 57’lik payıyla Türkiye’de lider pozisyonu tutuyor. 2023-2035 arasında yıllık ortalama 350 milyon dolarlık yatırım yapmayı öngören TÜPRAŞ enerji verimliliği, karbon salınımının azaltılması ve yeşil dönüşüm gibi önceliklere sahip. Türkiye’nin sanayi sektörünün yeşil dönüşüm merkezli değişiminin öncelemesinde firma önemli görevler üstleniyor. Dünyanın en büyük 13. sanayi ekonomisine sahip bir ülke olarak Türkiye’nin enerji ihtiyacı ve yatırımları gelecek nesillerin daha sağlıklı ortamda büyümesini önceliyor. TÜPRAŞ’a bu perspektiften yaklaşıldığında enerji kaynaklarının ne kadar büyük önem arz ettiği daha iyi anlaşılabilir. Türk sanayisi 220 milyar dolarlık ihracatı ve 325 milyar dolarlık üretim değeriyle geleceğe hazırlanıyor. Dördüncü Sanayi Devrimi olarak isimlendirilen ve teknolojik bir devrimi andıran yeni süreçte enerji kaynaklarının kullanımı daha stratejik hale geliyor. Yeni nesil araç üretiminin yaygınlaşması ve elektrikli otomotiv kullanımının artması TÜPRAŞ’ın da dönüşüme eşlik edebileceğini gösteriyor. Temiz enerji talebinin yükselmesi anlamına gelen elektrikli otomotivler Türkiye’nin bir önceliği olarak beliriyor. TOGG’un Almanya’ya açılıma hazırlanması ve Tesla’nın Türkiye’de fabrika açabileceği ihtimali mevcut trendleri göstermesi açısından önemli göstergeler.
Dijital dönüşüm, robotlar, karbon yakalama, atık yönetimi, enerji yönetimi, yenilebilir kaynaklar, hidrojen teknolojileri ve operasyonel verimlilik gibi alanlarda AR-GE çalışmaları yürüten TÜPRAŞ, Avrupa Birliği (AB) tarafından en başarılı Türk sanayi kuruluşu olarak isimlendiriliyor. Türkiye’nin en yüksek temettü (kar payı) ödeyen şirketi olarak TÜPRAŞ, 2036-2050 arasında ortalama 300 milyon dolarlık yatırım yapmayı planlıyor. Türkiye’nin 2053 vizyonu çerçevesinde ele alınabilecek olan yatırım stratejisi firmanın gelecek teknolojilere hazırlandığına işaret ediyor. Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri perspektifinden hareket ettiğini vurgulayan firma temiz enerji kullanımını önceliyor. Karlılık, yatırım ve verimlilik açısından Türkiye’nin en büyük ihracatçı firmalarından biri olan TÜPRAŞ yenilebilir enerji kaynak kullanımını teşvik eden aktörlerden biri olarak öne çıkıyor.
Dijitalleşme çalışmalarında öncü firmalarından biri olan TÜPRAŞ, yapay zekâya dayalı yeni iş modelleri geliştiriyor ve işleme alıyor. Yeşil hidrojen yatırımlarında da öncü olan şirket 2035’e kadar bu alanda 690 milyon dolarlık yatırım öngörüyor. 2050’de Türkiye’nin enerji ihtiyacının yüzde 50’den fazlası elektrik olacağı göz önüne alındığında verimli yatırım stratejilerinin nasıl bir görev üstlendiği daha fazla anlaşılabilir. Petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarının kullanım oranlarının yıllar geçtikçe azalma ihtimali TÜPRAŞ’ın da dönüşümün eşiğinde olduğuna işaret ediyor. 2035’e kadar elektrik enerjisine 1,3 milyar dolarlık yatırım paketinin firma tarafından işleme alınması da bu açıdan okunabilir. Sonuç itibariyle Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu olan TÜPRAŞ, sadece ulusal değil uluslararası bir perspektifle hareket ediyor.
