Prof. Dr. Celalettin Yavuz Güvenlik Politikaları Uzmanı, 16 Ekim 2023
Trump’ın bir dönemlik başkanlığı sonrası yeni seçimlerde Obama döneminin Başkan Yardımcısı Demokrat aday Biden başkan seçildi. Trump’ın bazı yerlerde seçim yolsuzluğu iddiası zerine Trump yanlıları Kongre’yi basarak, tarihi bir lekeyi yaşattılar. İlk kez yaşanan bu olay da 11 Eylül gibi ABD’nin saygınlığına ağır bir darbeydi. Biden yönetimi “Geçici Ulusal Güvenlik Stratejik Kılavuzu”nda önceliği; ekonomik refahın artırılmasına, demokrasinin ve Amerikan tarzı yaşamın savunulmasına, ittifakların yeniden kurulmasına, küresel liderliğin yeniden tesisine, iklim kriziyle mücadeleye, uluslararası ticaret ve ekonomi politikalarının tüm ABD’lilere hizmet etmesine, aynı değer ve düşüncelere sahip müttefiklerle dünyada demokrasilerin yeniden canlandırılmasına vereceğini belirledi.
Biden’ın “Amerika Geri Dönüyor” (America is coming back) Söylemi
Ulusal güvenlik açısından birinci öncelik; ortaklık ve müttefiklikleri yeniden canlandırmak, mevcutların yanı sıra yeni ittifaklar inşa edilecek, Orta Amerika’daki göç, güvenlik ve sağlık konularına eğilecek, İran’ın başka ülkelerin egemenlik ve toprak bütünlüğüne yönelik tehditleri caydırılacak, el-Kaide ve DEAŞ ile mücadele edilecek, Ortadoğu’daki insani krizlere desteği artırılacak, bu bölgedeki sorunların çözümünde askeri güç kullanılmayacak, ABD çıkar ve değerlerine ters politikalar izleyen ortaklara açık çek verilmeyecek, diğer yerlerde ABD’nin hasımları caydırılırken, en güçlü askeri varlık Hint-Pasifik bölgesi ve Avrupa’da olacaktı.
Ortadoğu’da terör ağlarını bozmak, İran’ın saldırganlığını caydırmak, ABD çıkarlarını korumak için gerekli miktarda kuvvet bırakılacaktı. Başta iklim değişikliği olmak üzere, küresel sorunlara çözümde ABD’nin uluslararası kuruluşlardaki liderliği yeniden tesis edilecekti.
Bir dönüm noktasına girilirken gelecek on yıl, Çin ile rekabetin şartlarını belirlemede, Rusya’nın yarattığı akut tehdidi yönetmede belirleyici olacaktı. Uluslararası düzeni yeniden şekillendirme niyetini ilerletmek için giderek artan bir şekilde ekonomik, diplomatik, askerî ve teknolojik güce sahip olan Çin tek rakipti. Rusya yakın bir tehdit olsa da Çin’in kapsamlı yeteneklerinden yoksundu. Giderek aynı safta yoğunlaşan Çin-Rusya ilişkileri yanında Çin ile rekabette Hint-Pasifik’te belirgin olsa da küresel bir karakter kazanıyordu
Bu özetlere göre “Amerikan gücünü genişletmek için yatırım yapmak, küresel stratejik ortamı şekillendirmek, ortak zorlukları çözmek için en güçlü uluslar koalisyonunu inşa etmek, ülkeye yönelik terör tehdidini bozma kabiliyetini korurken, ABD Ordusunu büyük güçlerle stratejik rekabete uygun şekilde modernize etmek ve güçlendirmek” esastı. Yani gücüne güç katmak!
Biden Yönetiminin Müttefikleri Bile “Atlatan” İcraatları
2021 başlarında koltuğuna oturan Biden, İngiltere’de Kraliçeyi ziyaretle ilk yurtdışı gezisini Avrupa’ya yaptı. NATO ve ardından ABD-AB zirvelerine katıldı. Brüksel’de iken Twitter üzerinden “Rusya’nın saldırganlığı, Çin’in oluşturduğu stratejik problemler, kötü niyetli siber saldırılar, terör ve iklim değişikliği dahil müşterek savunmamızı konuşmak için 29 müttefikimiz ile bir aradayım!” şeklindeki mesajında müttefiklerle her zamankinden daha yakın oldukları vurgusu yaptı. Çin ve Rusya’yı hedef alan bu ifadeler NATO’nun hazırlanacak “2030 Stratejik Konsepti”nde de yer aldı. Mart 2021’de ‘katil’ diye suçladığı Rusya Devlet Başkanı Putin’le Avrupa turu sonunda Cenevre’de yüz yüze görüştü.
ABD, uzlaşılan takvimde değişiklik yaparak Afganistan’dan Ağustos 2021’de alelacele çekilmeye başladı. Böylece ABD yanlısı binlerce Afgan’ı Taliban’a teslim ederken, Avrupalı müttefiklerini de atlatmıştı. Bu şaşkınlık henüz devam ederken, Çin’i çevrelemek üzere Avustralya ve İngiltere ile AUKUS ittifakını kurdu. Avustralya, daha önce Fransa’ya verilen 50 milyar avroluk nükleer denizaltı projesini İngiltere’ye devredince Fransa’nın tepkisi büyüktü. Projenin mimarı ABD, yakın müttefiklerinin zarar görmesi pahasına şaşırtmayı sürdürmekteydi. Üstelik bunlar giderek artış kaydetmeye de devam edecekti. Nasıl mı?
(Not: Yazı dizisi “Amerika Güç Kaybederken-8” ile devam edecektir.)
