105 yıl önce, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basarak Türk milletinin kaderini değiştiren başlangıç adımını atan Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün Milli Mücadele’nin temellerini attığı bugünü kutluyoruz.
105 yıl önce, Atatürk milli mücadelenin başlangıcını işaret etmeden önce, Mondros Mütarekesi imzalandı.
Düşman gemileri, savaşta geçit alamadıkları için Çanakkale Boğazı’nı aşarak İstanbul’a ulaştı ve burada demirledi.
Sonrasında İzmir işgal edildi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ise 16 Mayıs’ta, “Bandırma Vapuru” ile yola çıktı.
Bir fırtanalı pazartesi günü Samsun sahiline demir atan Bandırma Vapuru’ndaki Mustafa Kemal ve dostlarını, öncelikle Havuzlu İsmail’in idaresindeki tekneyle Kurmay Binbaşı Mahmut Ekrem Bey karşıladı.
O gemiden tek fotoğraf…
Mustafa Kemal ve dostları, Samsun’a ilk defa adımlarını Reji İskelesi’nde attılar.
İşte geminin yalnızca bir karesi var, ama bu kare, şartların ne kadar zor olduğunu açıkça gösteriyor. Ancak Mustafa Kemal ve beraberindekiler, kurtuluş mücadelesine başlamak için kararlılar ve hiçbir zorluk onları yıldıramıyor.
“Göreve başladım”
Karakaş Mustafa lakaplı kayıkçı, Mustafa Kemal’i Samsun’a çıkardı.
İstanbul’a bir telgraf göndererek, “Dokuzuncu Ordu Kıtaları Müfettişi ve Padişahın Fahri Yaveri Mirliva Mustafa Kemal Paşa” unvanıyla saat 08.00’de Samsun’a ulaştığını ve görevine başladığını bildirdi.
Atatürk’ün Samsun’a gelişi, İngilizler arasında endişe yaratırken, halk hemen öneminin farkına varamadı.
Samsun’da 6 gün kaldı
Mustafa Kemal’in Samsun’a ilk gelişi, 20 Eylül 1924’te büyük bir coşkuyla karşılanacak olsa da, o günkü gazetelerde yeterince yer bulamadı.
Atatürk, Samsun’da 6 gün konakladı ve 25 Mayıs’ta Havza’ya geçti.
İngilizleri şüphelendirmemek için, Atatürk artan böbrek sancılarını bahane ederek ve Havza’nın kaplıcalarının kendisine iyi geleceğini belirterek şehirden ayrıldı.
“Yürüyelim arkadaşlar”
Atatürk ve dostları, eski bir araçla Havza’ya gitmek için yola çıktılar. Yolculukları sırasında araç birkaç kez bozuldu, çünkü yollar oldukça kötüydü.
Araçtan inen Atatürk ve arkadaşları, doğanın güzelliklerine hayran kalarak bir süre etraflarına bakındılar. Ardından, coşkulu bir şekilde “Dağ başı duman almış, gümüş dere akar durmaz, güneş ufuktan şimdi doğar, yürüyelim dostlar” marşını söyleyerek ilerlemeye başladılar.
Böylece, ilk marşları Havza’nın Bekdiğin mevkisinde söylenmiş oldu.
İlk toplantı, ilk miting
Mustafa Kemal Atatürk, Havza’da Mesudiye Oteli’nde misafir edildi, beraberindekiler ise Ali Osman Ağa’nın konaklarında ağırlık buldular.
Havza, Milli Mücadele’de birçok “ilk”in yaşandığı önemli bir nokta haline geldi.
Atatürk, Havza’da Milli Mücadele’nin örgütlenmesi için uygun bir zemin buldu.
İlk Müdafa-i Hukuk Cemiyeti, Havza’da kuruldu ve teşkilat ilk toplantısını “Taş Mektep” olarak bilinen şu anki Merkez İlköğretim Okulu’nda gerçekleştirdi.
İlk miting Havza’da düzenlendi ve Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla gerçekleştirilen bu mitingde, İzmir’in işgali protesto edildi.
İlk genelge
Mustafa Kemal Atatürk, Havza’da Mesudiye Oteli’nde konakladı, beraberindekiler ise Ali Osman Ağa’nın konutunda ağırlık gördü.
Havza, Milli Mücadele’de öncü adımların atıldığı bir yer olarak öne çıktı.
Atatürk, Havza’da Milli Mücadele’nin örgütlenmesi için elverişli bir ortam buldu.
İlk Müdafa-i Hukuk Cemiyeti, Havza’da kuruldu ve teşkilat ilk toplantısını şimdiki Merkez İlköğretim Okulu’nda gerçekleştirdi.
Havza’da gerçekleştirilen ilk miting, Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla İzmir’in işgaline karşı yapıldı.
Mirliva Mustafa Kemal’den, sivil Mustafa Kemal’e
Mustafa Kemal, Havza’da 18 gün boyunca Milli Mücadele için önemli adımlar attı, bu süreçte bölgedeki faaliyetlerin İngilizler tarafından fark edilmesiyle Dokuzuncu Ordu Müfettişliği görevinden alındı.
Atatürk, Havza’daki hareketliliğin farkına varan İngilizlerin baskısıyla Dokuzuncu Ordu Müfettişliği görevinden alındı ve ardından Havzalılara sivil olarak veda etti, ancak ilk adımlarını atmaya devam etti.
Mustafa Kemal, daha sonra Amasya, Erzurum ve Sivas’ta yapılan kongrelerde yayınlanan genelgelerle Milli Mücadele’nin yönünü belirledi ve hedeflerini netleştirdi.
O hedef, “bağılsız-koşulsuz bağımsız bir Türk devleti kurmak”tı.
Doğum günü…
Atatürk’ün doğum tarihi resmi olarak “19 Mayıs 1881” olarak belirtilirken, kendisi için özel bir anlam taşıyan Samsun’un doğum yerine de vurgu yapar.
Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı ve Kurtuluş Mücadelesi’ni başlatışı Cumhuriyet’in ilanından sonra 1938’e kadar “Gazi Günü” olarak Samsun’da yerel olarak kutlanıyordu.
Ancak daha sonra, Atatürk’ün Milli Mücadele’yi başlatmak üzere 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basmasını anmak için 20 Haziran 1938’de çıkarılan bir kanunla milli bayram olarak kabul edildi.
