Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2023 yılı üçüncü çeyrek banka kredileri eğilim anketini açıkladı. Buna göre; 2023 yılının üçüncü çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartlardaki sıkılaşma yönlü seyrin zayıflayarak devam ettiği görüldü. Alt kırılımlar incelendiğinde, tüm işletme kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma devam etmekte olup, yabancı para cinsinden açılan kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın güçlendiği gözlendi. 2023 yılının dördüncü çeyreği için bankaların beklentisi, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın devam edeceği yönünde oldu.
Yılın üçüncü çeyreğinde, konut, taşıt ve diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın devam ettiği görüldü. 2023 yılının son çeyreği için beklenti, tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma yönlü seyrin zayıflayarak devam edeceği yönünde oldu. Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış yönlü seyir, yılın üçüncü çeyreğinde zayıflayarak devam etti. Alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler, kısa vadeli krediler ve Türk Lirası cinsinden açılan kredilere olan talepteki artış yönlü seyrin zayıflayarak devam ettiği gözlendi. Uzun vadeli kredilere olan talepte görülen azalış yerini artışa bıraktı.
2023 yılının dördüncü çeyreği için beklenti, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış seyrinin zayıflayarak devam edeceği yönünde oldu. Yılın üçüncü çeyreğinde, konut ve taşıt kredi talebindeki azalış güçlenerek, diğer bireysel kredi talebindeki azalış seyri ise zayıflayarak devam etti. 2023 yılının dördüncü çeyreği için beklenti, tüm bireysel kredilere olan talepte görülen azalış seyrinin devam edeceği yönünde oldu. Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2023 yılının üçüncü çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma yönlü seyrin güçlenerek devam ettiği, yurt dışı fonlama koşullarında bir süredir devam eden sıkılaşmanın ise yerini gevşemeye bıraktığı görüldü. 2023 yılının son çeyreği için beklenti, yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma seyrinin ve yurt dışı fonlama koşullarında başlayan gevşemenin devam edeceği yönünde oldu.
Kredilere uygulanan standartlar
2023 yılının üçüncü çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartlardaki sıkılaşma yönlü seyrin zayıflayarak devam ettiği görüldü. Alt kırılımlar incelendiğinde, tüm işletme kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma devam etmekte olup, yabancı para cinsinden açılan kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın güçlendiği gözlendi. Tüm faktörler standartları sıkılaştırıcı yönde etkilerken, genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler ile endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm standartları sıkılaştırıcı yönde etkileyen en önemli faktörler oldu. 2023 yılının dördüncü çeyreği için bankaların beklentisi, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın devam edeceği yönündedir. Yılın üçüncü çeyreğinde, konut, taşıt ve diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın devam ettiği görüldü. Tüm bireysel kredi türlerinde fon maliyetleri/bilanço kısıtlamaları, rekabet baskısı ve risk algılaması standartları sıkılaştırıcı yönde etkiledi. 2023 yılının dördüncü çeyreği için beklenti, tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma yönlü seyrin zayıflayarak devam edeceği yönünde oldu.
Kredi talepleri işletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış yönlü seyir, yılın üçüncü çeyreğinde zayıflayarak devam etti. Alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler, kısa vadeli krediler ve Türk Lirası cinsinden açılan kredilere olan talepteki artış yönlü seyrin zayıflayarak devam ettiği gözlendi. Uzun vadeli kredilere olan talepte görülen azalış yerini artışa bıraktı. Krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler ile alternatif finansman olarak hisse senedi ihracı talebi azaltan en önemli faktörler iken, stok artırımı ve işletme sermayesi için finansman ihtiyacı talebi artırıcı yönde etkileyen en önemli faktör oldu.2023 yılının dördüncü çeyreği için beklenti, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış seyrinin zayıflayarak devam edeceği yönünde oldu. Yılın üçüncü çeyreğinde, konut ve taşıt kredi talebindeki azalış güçlenerek, diğer bireysel kredi talebindeki azalış seyri ise zayıflayarak devam etti. Tümbireyselkreditürlerindetümfaktörlertalebiazaltıcıyöndeetkiledi. Konut kredilerinde konut piyasasına ilişkin beklentiler, taşıt kredilerinde tüketici güveni, diğer bireysel kredilerde ise dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcama ile krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler talebi azaltıcı yönde etkileyen en önemli faktörler oldu. 2023 yılının dördüncü çeyreği için beklenti, tümbireyselkredilereolantaleptegörülenazalışseyrinindevamedeceği yönünde oldu.
Kredi koşul ve kuralları
İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında, ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kâr marjlarındaki artış seyrinin güçlenerek devam ettiği gözlendi. Diğer durum ve şartlara ilişkin koşul ve kurallardaki sıkılaşma seyrinin yılın üçüncü çeyreğinde de devam ettiği görüldü. Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde, ortalama krediler ile daha riskli krediler üzerindeki kar marjlarındaki artışın devam ettiği görüldü. Bütün bireysel kredi türlerinde, vadeye ilişkin koşul ve kurallardaki sıkılaşma eğiliminin güçlenerek devam ettiği görüldü. Teminat ihtiyacına ilişkin koşul ve kurallar incelendiğinde ise sıkılaşma eğiliminin konut ve diğer bireysel kredi türlerinde güçlenerek devam ettiği, taşıt kredilerinde ise bir önceki çeyrekte görülen gevşemenin yerini sıkılaşmaya bıraktığı gözlendi. Ayrıca, tüm bireysel kredi türlerinde faiz dışında alınan ücret ve komisyonlara ilişkin koşul ve kurallarda sıkılaşma başladı.
Fonlama koşulları
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2023 yılının üçüncü çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma yönlü seyrin güçlenerek devam ettiği, yurt dışı fonlama koşullarında bir süredir devam eden sıkılaşmanın ise yerini gevşemeye bıraktığı görüldü. Yurt dışı fonlama maliyeti ve diğer koşul ve kurallar, yurt dışı fonlama koşullarını gevşetici yönde etkiledi. 2023 yılının son çeyreği için beklenti, yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma seyrinin ve yurt dışı fonlama koşullarında başlayan gevşemenin devam edeceği yönünde oldu.
