Deniz İSTİKBAL – 22 Ocak 2025
Salgının ortaya çıkışı beraberinde birçok kriz getirdi. Bu krizler küresel ekonomiyi etkisi altına alırken enflasyon global düzeyde yükseldi ve tedarik ticari olarak zorlaştı. Mevcut süreçten en fazla etkilenen bölge ise Avrupa kıtası oldu. Avrupa ülkeleri üretim hatlarındaki bozulmalar nedeniyle farklı ürünleri ithal etmekte zorlandılar ve fiyatlar yukarıya doğru eğilim gösterdi. Rusya-Ukrayna Savaşının yaşanan maliyetlere eklenmesiyle enerji fiyatları da tarihi zirvelere yaklaştı. Birçok Avrupa ülkesi krizi kamu sübvansiyonlarıyla aşmaya çalışırken borçlanma hızla devam etti.
Salgın öncesi 200 trilyon dolar olan küresel borçluluk düzeyi bugün 330 trilyon doları aşarken en fazla borçlanan aktörler Batılı gelişmiş ekonomiler oldular. Üretim ve markalaşma gibi olguların zayıflamasının bir getirisi olarak kriz sürecini iyi şekilde yönetemeyen Avrupalı ekonomiler siyasi kriz ve koalisyon hükümetlerinin iç çekişmeleriyle uğraşıyor. Almanya, Fransa ve İngiltere’deki yerel ve genel seçimlerin getirdiği değişimleri de bu şekilde okumak mümkün.
Özellikle İngiltere seçimlerinde tarihinin en büyük yenilgilerinden birini alan iktidar partisi yerini solcu partiye devretti. Bunun bir benzeri ilerleyen aylarda yapılacak olan Almanya genel seçimlerinde de görülebilir. Ek olarak küçük ölçekli Avrupalı devletlerin birçoğunda iktidar değişimleri yaşanırken kıtanın iktisadi yapısı kendini inovasyon öncülüğünde yenilemiyor.
2020-2025 döneminde Avrupa Birliğinin (AB) iktisadi gerilemesini küresel ekonomiden alınan pay ile analiz etmek mümkün. 2020’de dünya ekonomisinin satın alma gücüne göre yüzde 15,3’ünü oluşturan AB 2025’te yüzde 14,2’lik paya sahip oldu. IMF’nin tahminlerine göre 2030’da AB’nin küresel ekonomiden aldığı pay yüzde 13’ün altına düşebilir. Bir benzeri ihracat ve sanayi üretimi gibi önemli iktisadi bileşenlerde de mevcut.
Özellikle son dönemde Çin’in otomotiv sanayinde elde ettiği başarılar Almanya, Fransa ve İtalya gibi aktörleri ciddi anlamda zorluyor. Çin ile rekabet etmek yerine gümrük tarifelerini artırmayı seçen Avrupalı aktörler mevcut durumlarını korumaya çalışıyorlar. Ayrıca Avrupalı ülkeler Çinli firmaların kendi iç piyasalarına dahil olması veya satın almalarını hükümet onayına sunuyor. Son dönemde Çinli şirketlerin en fazla maruz kaldıkları engellerin başında da Avrupa hükümetlerin liberal piyasa şartlarına uygun olmayan davranışları yer alıyor.
Eski dönemlere kıyasla Çin, Japonya ve Güney Kore firmaları Avrupalı rakiplerini geride bırakıyorlar. Bunun en önemli göstergesi Avrupa Birliği ile Çin arasında imzalanan ticaret anlaşması. Avrupalı aktörler Çin’e karşı rekabet güçlerinin artırılması için Pekin hükümetinden ticaret anlaşması gereği birçok istisna istediler. Fakat AB’nin siyasi tutumu nedeniyle anlaşma tam olarak uygulanamadı.
2020-2024 döneminde meydana gelen önemli olgulardan biri de otomotiv sektör ihracatında gerçekleşti. Çin 2021’de ABD’yi geride bırakarak küresel otomotiv ihracatçıları arasında yerini kuvvetlendirdi. 2022-2024 sürecinde ise Çin Japonya, Almanya ve Güney Kore’yi geçerek dünyanın en büyük araç ihracatçısı oldu. Japonya yaşanılan realiteye uyum sağlamak için araç firmalarını birleştirmeyi tercih etti.
Almanya yeşil teknolojiye uyum sürecini yavaşlatma kararı aldı. Güney Kore üretim sürecini daha fazla teknolojik hale getirmek için ek önlemlere ve yatırım paketlerine başvurdu. ABD, gümrük duvarlarıyla kendini güvence altına almaya çalışırken Asyalı devler rekabet gücünü artırmaya çalışıyor. Avrupalı ülkeler ise kendi aralarındaki sorunlar nedeniyle yaşanılan dönüşüme ayak uyduramıyor.
Ukrayna Savaşı sebebiyle ortaya çıkan maliyette buna eklendiğinde 2030’larda Avrupa’nın küresel ekonomiden aldığı pay azalmaya devam edebilir. Buradan hareketle Avrupasız bir küresel hegemonya sürecinin inşa edildiği söylenebilir. Sonuç olarak 19. yüzyıl sonrası ortaya çıkan Avrupalı üstünlüğü yerini Asyalı devlere bırakmaya hazırlanıyor.
