Adem KILIÇ – 04 Kasım 2024
Dünyanın dört bir yanında devam eden çeşitli savaşların geleceği, ABD’nin yarın seçilecek olan yeni başkanının politikalarına bağlı olarak yeniden şekillenecek.
İsrail’in Gazze ve Lübnan’daki savaşları, Rusya-Ukrayna savaşı ve Sudan’daki iç savaş yüz binlerce insanın ölümüne ve milyonlarca insanın yerinden edilmesine neden oldu. Washington’un tutumuna bağlı olarak bu çatışmalar daha da kötüleşebilir ya da sona erebilir.
ABD’deki analistler ve araştırma şirketleri, Cumhuriyetçi aday Donald Trump ile Demokrat aday Kamala Harris arasında yapılacak ABD seçimleri öncesinde net bir kazanan tahmin etmekte zorlanırken, dünyadaki savaşların geleceği açısından iki başkanın olası tutumlarını incelemekte fayda olabilir.
İsrail’in Gazze ve Lübnan’daki işgal girişimi
Harris ve Trump’ın her ikisi de İsrail’e verdikleri desteği açıkça ortaya koymuşlardır. Dolayısıyla Filistinlilerin çoğu ve Arap dünyasının geneli her iki adayın da seçilmesiyle savaşın sona ereceğine pek ihtimal vermiyor.
Trump’ın başkan olduğu bir senaryoda ABD, Netanyahu’ya olan desteğini daha da artırabilir. Zira; Biden yönetimi, yaşanan soykırım sürecine ve küresel tepkilere rağmen İsrail’e yardımları asla kesmemesine rağmen çeşitli zamanlarda ateşkes yapılması için Netanyahu hükümeti üzerinde baskı kurmaya çalıştı.
Ancak Trump’ın tavrının ateşkes yönünde olacağını düşünmek güç.
Zira Trump’ın önceki döneminde, İsrail’in işgal ettiği Golan tepelerini İsrail toprağı olarak tanıdığını, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak ilan ettiğini, İbrahim Anlaşmaları kapsamında İsrail’in sözde güvenliği için Arap devletlerine baskı uyguladığını ve İsrail’in karşı çıktığı İran nükleer anlaşmasından çekildiğini unutmamak gerekiyor.
Temmuz ayında Başbakan Benjamin Netanyahu ile yaptığı görüşmede Trump, İsrail liderini Hamas’a karşı “tam bir zafer kazanmaya” çağırdı. Trump, Gazze’deki soykırımın boyutu ortada olmasına rağmen, Netanyahu’nun “ne yaptığını bildiğini” söyleyecek kadar ileri gitti.
Trump ayrıca, 2020 yılında iki devletli bir sistemi öngören bir sözde Barış Planı’nın hayata geçirmek istedi. Ancak plan, İsrail’e büyük toprak parçaları verilmesini öngörüyordu.
Sonrasında ise bu plan, Netanyahu’nun İsrail’in Batı Şeria’nın Trump’ın kabul etmediği kısımlarını da ilhak edeceğini duyurmaya çalışmasının ardından çöktü.
Trump’ın olası bir başkanlığında, Netanyahu hükümetini kayıtsız şartsız destekleyeceği ve Netanyahu’nun Trump’tan aldığı güçle, Gazze, Batı Şeria, Lübnan ve hatta İran’a karşı çok daha ileriye gideceği adımlar atacağı belirtilebilir.
Trump’ın başkan olduğu bir senaryoda ise ABD’nin, İsrail’e destek konusunda halihazırdaki pozisyonunun koruması, ancak Netanyahu’nun daha ileri gitmemesi açısından daha fazla baskı yapması muhtemel görünüyor.
Biden ile kıyaslandığında Harris, kendi ifadeleri ile Gazze halkının insanlık dışı acılarının sona erdirilmesi gerektiği konusunda fikir beyan ediyor ve yakın vadede bir ateşkes anlaşması yapılması gerektiğini belirtiyor.
Harris geçtiğimiz haftalarda yaptığı bir açıklamada bu fikrini net ifadelerle ortaya koydu. Harris, İsrail’in kendini savunma hakkına saygı duyduğunu, ancak bunun şeklinin çok önemli olduğunu belirterek, Gazze’de yaşanan ölümleri “büyük bir trajedi ve yıkım” olarak tanımladı.
Harris’in seçim mitinglerindeki konuşmalarına bakıldığın da, başkan adayının İsrail-Lübnan sınırında da barış istediği ve İran ile bir tırmanış istemediği söylenebilir.
Ancak ABD yönetimlerinin söylem ve eylemlerinin her zaman farklı olduğunu da gözardı etmemek gerekiyor.
Nitekim Harris’in bu yaklaşımlarına rağmen savaşı hemen durduracak bir plan ortaya koymadığı görülüyor.
Sonuç olarak; yarın yapılacak olan Amerikan seçimlerinin sonucu ne olursa olsun, İsrail’in saldırılarının ABD yönetiminin uygulayacağı baskı ya da politika değişikliği ile durdurulabileceği bir denklem ortaya çıkmayacak.
Dahası, özellikle olası bir Trump yönetiminin gelmesi ile birlikte, Ortadoğu’da artık ABD’nin de dahil olacağı bir İran-İsrail savaşının yaşanma riski en üst düzeye çıkacak.
