Ferhat ÜNLÜ – 11 Ekim 2024
Tutumluluk; genelde, eşyanın tabiatı gereği bir yoksul ideolojisi olarak kabul edilir. Evet; çocukluğumun ve gençliğimin tecrübeleri yoksulların yaşamak için ertesi gün, hatta bugün bazında sürekli ekonomik hesaplar yapmaları gerektiğini bana ziyadesiyle öğretti.
Ne var ki, yetişkinlik dönemimden sonra tutumluluk ve tasarrufun daha ziyade burjuvazi ve onun atalarının ideolojisi olduğunu, misal Kalvinistlerin para biriktirip üreterek Kapitalizm’in doğuşu ve gelişmesine ne derece katkı sağladığını öğrendim. Yoksulun zaten biriktirecek parası olmaz kolayından, hele de bu zamanda…
Tabii para biriktirebilmeniz için parayı öncelikle ‘kendinizden korumanız’ gerekiyor! Bugün; her kesimden (dar/orta/üst gelir grubu) World of Türkiye okurları için bir tasarruf rehberi hazırladım. Çünkü Japonların 20. Yüzyıl başında bulduğu iktisadi tutumluluk metodu, bugün; 21. Yüzyıl başında yine revaçta. Böylelikle para meselesine başka, uzak bir açıdan; Uzak Doğu’dan özgün bir örnekle bakmış olacağız.
Japonların bir tasarruf yöntemi var ve son dönemlerde dünyada yeniden popüler hale geldi. Adı Kakeibo. Bu yöntem 1904 senesinde Japonya’nın ilk kadın gazetecisi Motoko Hani tarafından bir kadın dergisinde paylaşılmış.
HARCAMALAR DÖRT TEMEL KATEGORİYE AYRILIYOR
Dünyada ekonomik belirsizlikler artarken, Kakeibo’nun sunduğu bilinçli harcama ve tasarruf stratejileri dikkat çekiyor. Kakeibo’da harcamalar dört temel kategoriye ayrılıyor.
Japon işi tasarruf, Türkçe’ye ‘ev ekonomisi defteri’ diye çevrilen bu kavram, bireylerin günlük ve haftalık giderlerini not etme esasına dayanıyor. Dört kategoriye ayrılan harcama kalemleri şöyle: Zorunlu yaşam giderleri, temel ihtiyaçlar, eğlence harcamaları ve ekstra masraflar.
Kakeibo’ya göre bir ürünü satın almadan önce sormanız gereken soruları sorarsanız tasarruf edebilirsiniz. Satın almadan önce şu soruların sorulması elzem:
– Bu olmadan yaşayabilir miyim?
– Finansal durumuma göre bunu karşılayabilir miyim?
– Bunu gerçekten kullanacak mıyım?
– Bunun için yeterli alanım var mı?
– Genel olarak bugün duygusal durumum nedir?
Her masrafı ve hedefi, haftalık ve aylık periyotlar halinde kayıt altına almak temeline dayanan Kakeibo ile tasarruf yapmak, birikimlere katkı sağlamak mümkün. Kakeibo’nun temel soruları sadece ilgi duyulan ürünle ilgili değil, öncelikle eldeki kapital ile ilgili. İlk olarak kullanabileceğim para ne kadar diye soruyorsunuz. Ay başında sabit gelir ve giderlerinizi yazıyorsunuz.
‘ARZULARINIZIN DİKTATÖRÜ OLUN’ DEMEYE GETİRİYOR
Sonra ne kadar biriktirmek istiyorum sorusunu sorup bir alt ve üst limit belirliyorsunuz. Ardından “Ne kadar harcıyorum?” sorusu ekseninde gerekli, elzem harcamaları yazıyorsunuz. Derken gelecek ay değiştirmeniz gereken harcama alışkanlarını not ediyorsunuz, sonraki ay içinde zaten sistem yerleşiyor.
Sistem, zorunluluklar ve arzular denklemine dayanıyor. Hangisinin zorunluluk, hangisinin arzu olduğunu bireyler olarak biz iyi biliyoruz, ama Japon işi tasarruf Kakeibo, bunu kayıt altına almamızı ve ‘arzularımızın diktatörü’ olmamızı salık veriyor. İnsan zaten, yeri geldiğinde ekonomik saiklerle de değil; daha iyi insan olabilmek için de arzularının diktatörü olmalı.
Japonya, Dünya Bankası’nın Birleşmiş Milletler ve Eurostat verilerini referans alarak yayımladığı grafiğe göre dünyada 84.1 yaş skoru ile yaşam beklentisi en yüksek bireylerin yaşadığı ülke. Klasik Japon sadeliğinin ekonomik alana da yansıması yüz yıllık Kakeibo geleneğiyle sağlanıyor. Bu yöntem, hane halkı bütçesinde yüzde 35’e kadar tasarruf vaat eden bir sistem.
İki cümleyle toparlayayım: Günümüzde dar gelirli için imkânsız neredeyse ama tutumluluk elbette gelecek için yararlı bir şeydir. Tekeri sağlamların ise zaten bu tür tedbirlere ihtiyacı yok. Onlar da kefenin cebi olmadığını hiç hatırdan çıkarmamalı, yoksa hayat; ölmeden öğretir.
