Deniz İSTİKBAL – 19 Aralık 2023
Türk tarımı 80 milyar dolarlık üretim kapasitesiyle dünyanın 9. büyük çıktı düzeyine sahip aktörüdür. Ürün çeşitliliği, üretim gücü ve sunduğu kaliteyle diğer aktörlerden ayrışan Türk tarımı 4,7 milyon kişiye istihdam sağlıyor. Dünya tarım topraklarının yüzde 0,8’ine sahip olan Türkiye toplam üretimin yüzde 1,6’sını yapıyor. 55 tarım ürününün ilk on büyük üreticisinden biri olan Türkiye biyolojik çeşitlilik, zengin iklim ve coğrafi koşullarıyla üretim altyapısını güçlendirmek için teşvikler uyguluyor. 2002’de istihdam edilen kişi başına 3285 dolarlık üretim yapan sektör 2023’de mevcut değeri 17 bin dolar sınırına taşıdı. Et, süt, meyve, sebze ve tahıl üretiminde dünya sıralamalarında ilk sırada yer alan Türk tarımı yeni bir eğişe gelmiş bulunuyor. 2023’de 35 milyar dolarlık ihracat yapması beklenen sektörün yeni nesil üretim tekniklerine daha fazla entegre olması bekleniyor. Yaşanılan üretimdeki değişimler açısından Türkiye’nin önemli avantajları bulunuyor. Bu avantajların başında Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri geliyor. 800 bine yakın çiftçinin ortağı olduğu kooperatif üretimi artırırken dengeli fiyat seviyesinin korunması için çabalıyor. 2005’de yapılan kanuni değişiklikle daha özerk ve işlevsel hale getirilen kooperatifler tarım sektöründe üretimi dönüştürüyor. Çiftçiden alınan tarımsal ürünler kooperatif aracıyla direkt pazara getirilmekte ve elde edilen kar çiftçilere kredi finansmanı ve hibeler şekilde geri dönmektedir. Böylelikle aracıların tarım ürünleri üzerindeki etkisi azalmakta ve fiyat oynaklıkları önlenebilmektedir.
Planlı üretim ile kaynakların etkin ve verimli kullanılması, ihtiyaca göre üretim yapılması, doğru arazide, doğru kişiyle ve doğru ürünün üretilmesi tarım sektörünün gelişimine önemli derecede katkı sağlamaktadır. Taleplerin alınmasıyla planlama yapılarak üreticilerden sözleşmeli şekilde pazara ulaştırılan ürünler ileri teknoloji yardımıyla sektörü dönüştürmektedir. Talep-arz dengesinin gözetilmesi verimsiz ürün üretiminin önüne geçmekte ve üreticiyi korumaktadır. Sabit faizli kredi imkânıyla desteklenen üreticinin zarar etmesinin böylelikle önüne geçilmektedir. Bitki besleme ürünler, tohum, fidan çeşitleri, canlı hayvan ve yemi, akaryakıt, kömür, tarımsal makine ve ekipmanların sağlanmasına yardımcı olan Tarım Kredi Kooperatifleri sektördeki eksiklikleri yerinde belirleyebilmektedir. Türkiye’nin her ili ve neredeyse her ilçesinde şubeler açmış olan Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri diğer piyasa aktörlerine kıyasla kar amacıyla değil üreticinin kazanç elde etmesi ve tüketicinin sağlıklı, ucuz ve güvenilir ürünlere ulaşmasını amaçlamaktadır. Tarım Kredi Kooperatifleri sadece marketler üzerinden değil kurduğu iştirak ve şirketler aracılıyla da Türk tarımında kritik bir görev üstlenmektedir.
37 bin yerleşim yerinde ve 20 bin personelle görev ve sorumluluklarını yürüten Tarım Kredi Kooperatifler (TKK) 19 iştirake sahiptir. 5,3 milyar dolarlık ekonomik aktiviteye sahip olan TKK 2022’de 289 milyon dolar kar açıklamıştır. Yüzde 5,45’lik kar oranına sahip TKK elde edilen karı çiftçilerin ihtiyaçları ve yeni yatırımlar için kullanmaktadır. Net karlılık oranı da TKK’nin yönetim anlayışına uygun olarak iyi bir seviyede bulunmaktadır. Özellikle diğer piyasa aktörlerinin kar oranları göz önüne alındığında TKK kritik bir görevi ifa etmektedir. Fiyatların denge noktasına ulaşması ve enflasyonun dizginlenmesine TKK ciddi anlamda katkı sunmuştur. Sunduğu ürün kalitesi, üretici-tüketiciyi koruması ve verimlilik merkezli üretim tekniklerine yaygınlık kazandırmak istemesiyle Türkiye’nin vizyon markalarından biri olarak Tarım Kredi Kooperatifleri yeni nesil teknolojilere uyum konusunda öncülük yapmaktadır. Türk tarımının ilk beş büyük küresel aktörlerden biri haline gelmesi için üretici karını maksimize eden ve tüketiciye kaliteli ürün satışı yapılması önemlidir. TKK’nin sadece Türkiye değil diğer ülkelerde de faaliyet göstermesi ilerleyen dönemde Türk tarımının markalaşmasına ciddi katkı sunabilir.
