Yatırımcılar bir ülkeye yatırım yapmaya karar verdiklerinde analiz ettikleri birkaç olgu vardır. Bu olguların başında siyasi karar alma merci, fiyat istikrarı ve kurumsallık gelmektedir. Gri liste meselesi de üst cümlede değinilen olgularla yakından alakalıdır. 1989’da G-7 ülkeleri tarafından kurulan FATF’ın yayınladığı gri liste ülkelere yapılacak olan yatırımlarda önem taşımaktadır. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki firmaları doğrudan etkileyen yatırım kararları gri listedeki ülkelerden kaçınılarak verilmektedir. Günümüzde FATF’ın 39 üyesi bulunmaktadır. 37 ülke ve 2 uluslararası kuruluşun üye olduğu FATF sermayeyi elinde tutan aktörlerin ilgi gösterdiği bir kuruluştur. Örneğin küresel uluslararası doğrudan yatırım stoku büyük çoğunlukla ABD ve Batı Avrupa ülkelerinde yer almaktadır. Çin hariç tutulduğunda diğer ülkelere yatırım yapan ülkelerde daha çok Batı Avrupa ülkeleriyle ABD gibi gelişmiş aktörlerdir. Bu nedenle FATF’ın gri listesinde yer alan ülkeler büyük oranda yatırım yapılmak için seçilmemektedir. Kara para aklama ve terörün finansmanının önüne geçilmesi için oluşturulan gri liste Türkiye’nin de hak etmediği bir sürece neden olmuştur. Haziran 2024’ten itibaren Türkiye’nin gri listeden çıkışı yeni yatırımcıları ülkeye çekerken uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının kredi not artışlarına da olumlu katkı sağlayabilir.
Türkiye gri listeden çıkış için Hazine ve Maliye, Adalet ve İçişleri bakanlıkları yoğun çalışma yürüttüler. FATF’ın tavsiyeleri doğrultusunda işleme alınan tedbirlere kanuni düzenlemeler eşlik etti. MASAK’ın kurumsal kimliği güçlendirilirken kripto varlıklarıyla ilgili yasal düzenlemeler TBMM’ye sunuldu. Suç gelirlerinin aklanmasını önleme, kara paranın takibi ve terörün finansmanının kesilmesi için bakanlıklar koordinasyon halinde hareket etti. Türkiye’nin attığı adımların önemine işaret eden FATF Haziran 2024’de gri listeden çıkışa karar verdi. Bulgaristan, Hırvatistan, Vietnam, Güney Afrika ve Nijerya gibi ülkeler ise kuruluşun kararı gereği gri listede kalmaya devam ediyor.
Türkiye’nin gri listeden çıkması, finansal sisteme olan güveni artırarak bankacılık ve reel sektör dâhil birçok alanda olumlu etkiler yaratabilir. Bu durum, bankaların uluslararası finansal ilişkilerini güçlendirip kredi notlarını yükselterek daha düşük maliyetle fonlama sağlamalarına ve uluslararası piyasalardan daha fazla kaynak bulmalarına olanak tanıyabilir. Kararın, enerji, inşaat, altyapı, turizm, sanayi, imalat, gayrimenkul ve diğer sektörlerde uluslararası düzeyde olumlu etkiler yaratması beklenebilir. Türkiye’deki doğrudan yabancı yatırım stoku 264 milyar doları civarında bulunmaktadır. 80 binden yabancı firma mevcut yatırım stokunu yapmış iken 1 milyonun üzerinde istihdam yaratılmıştır. Mevcut yatırımların 400 milyar doları aşması ve yabancı yatırımcıların ülkeye çekilmesi için uluslararası kuruluşlarla yakından çalışmak önem taşımaktadır. Bu nedenle gri listeden çıkış pek çok açıdan ülke ekonomisine yarar getirecektir. Yabancı yatırımcıların ülkeye gelişi döviz girdisi sağlarken TL’ye olan talebi artıracak ve böylelikle fiyat istikrarına da katkı sunacaktır. Sonuç olarak genel hatlarıyla gri listeden çıkış fiyat istikrarına, yabancı yatırımcı ilgisine ve Türkiye’nin küresel imajına pozitif yansıyacaktır.
Deniz İSTİKBAL – 02 Temmuz 2024
Yatırımcılar bir ülkeye yatırım yapmaya karar verdiklerinde analiz ettikleri birkaç olgu vardır. Bu olguların başında siyasi karar alma merci, fiyat istikrarı ve kurumsallık gelmektedir. Gri liste meselesi de üst cümlede değinilen olgularla yakından alakalıdır. 1989’da G-7 ülkeleri tarafından kurulan FATF’ın yayınladığı gri liste ülkelere yapılacak olan yatırımlarda önem taşımaktadır. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki firmaları doğrudan etkileyen yatırım kararları gri listedeki ülkelerden kaçınılarak verilmektedir. Günümüzde FATF’ın 39 üyesi bulunmaktadır. 37 ülke ve 2 uluslararası kuruluşun üye olduğu FATF sermayeyi elinde tutan aktörlerin ilgi gösterdiği bir kuruluştur. Örneğin küresel uluslararası doğrudan yatırım stoku büyük çoğunlukla ABD ve Batı Avrupa ülkelerinde yer almaktadır. Çin hariç tutulduğunda diğer ülkelere yatırım yapan ülkelerde daha çok Batı Avrupa ülkeleriyle ABD gibi gelişmiş aktörlerdir. Bu nedenle FATF’ın gri listesinde yer alan ülkeler büyük oranda yatırım yapılmak için seçilmemektedir. Kara para aklama ve terörün finansmanının önüne geçilmesi için oluşturulan gri liste Türkiye’nin de hak etmediği bir sürece neden olmuştur. Haziran 2024’ten itibaren Türkiye’nin gri listeden çıkışı yeni yatırımcıları ülkeye çekerken uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının kredi not artışlarına da olumlu katkı sağlayabilir.
Türkiye gri listeden çıkış için Hazine ve Maliye, Adalet ve İçişleri bakanlıkları yoğun çalışma yürüttüler. FATF’ın tavsiyeleri doğrultusunda işleme alınan tedbirlere kanuni düzenlemeler eşlik etti. MASAK’ın kurumsal kimliği güçlendirilirken kripto varlıklarıyla ilgili yasal düzenlemeler TBMM’ye sunuldu. Suç gelirlerinin aklanmasını önleme, kara paranın takibi ve terörün finansmanının kesilmesi için bakanlıklar koordinasyon halinde hareket etti. Türkiye’nin attığı adımların önemine işaret eden FATF Haziran 2024’de gri listeden çıkışa karar verdi. Bulgaristan, Hırvatistan, Vietnam, Güney Afrika ve Nijerya gibi ülkeler ise kuruluşun kararı gereği gri listede kalmaya devam ediyor.
Türkiye’nin gri listeden çıkması, finansal sisteme olan güveni artırarak bankacılık ve reel sektör dâhil birçok alanda olumlu etkiler yaratabilir. Bu durum, bankaların uluslararası finansal ilişkilerini güçlendirip kredi notlarını yükselterek daha düşük maliyetle fonlama sağlamalarına ve uluslararası piyasalardan daha fazla kaynak bulmalarına olanak tanıyabilir. Kararın, enerji, inşaat, altyapı, turizm, sanayi, imalat, gayrimenkul ve diğer sektörlerde uluslararası düzeyde olumlu etkiler yaratması beklenebilir. Türkiye’deki doğrudan yabancı yatırım stoku 264 milyar doları civarında bulunmaktadır. 80 binden yabancı firma mevcut yatırım stokunu yapmış iken 1 milyonun üzerinde istihdam yaratılmıştır. Mevcut yatırımların 400 milyar doları aşması ve yabancı yatırımcıların ülkeye çekilmesi için uluslararası kuruluşlarla yakından çalışmak önem taşımaktadır. Bu nedenle gri listeden çıkış pek çok açıdan ülke ekonomisine yarar getirecektir. Yabancı yatırımcıların ülkeye gelişi döviz girdisi sağlarken TL’ye olan talebi artıracak ve böylelikle fiyat istikrarına da katkı sunacaktır. Sonuç olarak genel hatlarıyla gri listeden çıkış fiyat istikrarına, yabancı yatırımcı ilgisine ve Türkiye’nin küresel imajına pozitif yansıyacaktır.
