Ferhat ÜNLÜ – 29 Mart 2024
“Dünya savaşı riskini analiz ettiğimiz vakit, her şeyin tıpkı Soğuk Savaş yıllarındaki gibi nükleer Dehşet Dengesi’ne bağlı olduğunu müşahede ediyoruz. NATO; elhak genişleyeceği kadar genişledi, haddinden fazla büyüdü ve ABD’nin zorlamasıyla olan hormonlu bir büyüme bu.”
Yukarıdaki satırlar 21 Mart’ta bu köşede yayınlanan Dünya Savaşı’nın panzehri: Dehşet Dengesi başlıklı yazıdan. Dehşet Dengesi, Soğuk Savaş yıllarında ABD ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) nükleer güçleri arasındaki dengeyi ifade eden bir kavram. Bahse konu Dehşet Dengesi, o yıllarda dünya savaşı çıkmamasının bir nevi sigortası olarak görülüyordu.
Bugün bu Dehşet Dengesi’nin terör ile bozulmaya başladığını müşahede ediyoruz. 24 Mart’ta Moskova’da gerçekleştirilen terör saldırısının analizini bu temel perspektifle yapmak lazım. Bu yazıda Moskova saldırısının şifreleri bağlamında NATO-Rusya savaşının arka planına bakacağız.
SALDIRI, GERGİNLİĞİ ARTIRACAK
Hiç şüphe yok ki, Moskova saldırısının Rusya-Ukrayna Savaşı ve Avrupa-Rusya gerginliğine olumsuz etkileri olacak. En sonda söylenmesi gereken şeyi, en başta söyleyeyim bu kez. Şurası net ki; terör, kaynağı ne olursa olsun -hangi terör markası üstlenmiş olursa olsun, misal DEAŞ, bunu DEAŞ üstlendi- maalesef diyorum altını çizerek ülkeler arasındaki mücadele, rekabet ve dahi savaşlarda kullanılan bir aparat haline geldi, getirildi. Ve bunda NATO’daki partnerimiz ABD’nin büyük günahı var. PKK’yı desteklediği için…
Biz terörden çok çekmiş bir ülkeyiz, Moskova’yı bu yüzden en iyi anlayabilecek konumdaki ülkeyiz. Aşikar ki, şu terörü aparat olmaktan çıkarmadan dünya huzura kavuşmayacak. Elbette bir dünya savaşını, bundan çıkar sağlayacaklar hariç kimse istemez. Ama “Geleneksel savaş yürütmeyelim, onun yerine terörü kullanalım” diyen devletlerden de artık gına geldi!
Eğer kimi zaman terör örgütleri üzerinden de yürütülen vekâlet savaşları olmasa dünya savaşının çıkma riski artar diye düşünenlerin sayısı az değil. Savaş olmasın diye sensörleri açık tutuyoruz zaten. Ve fakat birileri terörü kullandığı için bu noktalara geldik ve terörün doz aşımı kullanımının konvansiyonel bir savaş çıkarma riski de epey arttı.
FSB’NİN BİLMEDİĞİNİ CIA NASIL BİLİYORDU?
Malumunuz, terör varsa illa ki istihbarat boyutu tartışılır. Moskova saldırısı özelinde en can alıcı soru şu: FSB’nin, yani Rus dâhili istihbarat teşkilatının bilmediğini; CIA, yani Amerikan harici istihbarat teşkilatı nasıl, nereden biliyordu?
FSB bilse önlerdi. FSB’nin bilmediğini ABD’nin, CIA’in bildiğini şuradan çıkarıyoruz: ABD’nin Moskova Büyükelçiliği bu konuda nokta atışı yapmış. 8 Mart 2024’te… Gel de şüphelenme. Tabii CIA bunu DEAŞ içindeki muhbirleri vasıtasıyla öğrenmiş olabilir. ABD’nin terör örgütleri içinde muhbirleri var. Bu da bir istihbarat etiği sorununu gündeme getiriyor: İstihbarat nerede bitiyor, terör nerede başlıyor?
DEAŞ’taki kimi Yabancı Terörist Savaşçılar yani YTS’ler, muhbirlik de yapıyorlar. Ama teröristten muhbir olur mu sorusunu istihbarat etiği açısından sormak lazım. Kimi servisler terör örgütlerindeki misal ABD, PKK/PYD içindeki adamlarını kullanarak eylem talimatı bile verebilir. Zaten bu yüzden terör deyince akla her iki uçlu biçimde istihbarat da geliyor diyoruz.
SİLAHLAR PATLADI MI DİPLOMASİ DEVREDEN ÇIKAR
Son olarak… Moskova saldırısıyla ilgili bir benzerliği de analım. Ünlü yönetmen Christopher Nolan’ın benim favorim olmayan filmi Tenet’in açılış sahnesinde Estonya’da bir konser salonuna terör saldırısı vardı. Moskova’daki saldırının bir konser salonunda olduğunu öğrenince aklıma bu geldi. Acaba DEAŞ’lılar filmden ilham almış olabilir mi diye düşündüm. Makro resmi değiştiren bir boyut değil elbette, ancak yine de dikkate değer.
Artık toparlayalım: Moskova saldırısı, daha çok konuşulur. Mesele, en az iki yıldır süren, son aylarda tırmanan ve haftalardır da iyice tırmanmış Rusya-AB ve ABD geriliminin suhuletle çözülmesi. Çünkü silahlar bir kere patladı mı, seneler boyu diplomasi devreden çıkıyor. Ortada bir NATO-Rusya hesaplaşması var ve bunun, fazla terörize edilmeden bir an önce bitirilmesi gerekiyor.
