Elif Şafak, intihali Smith ve Saramago’dan yapmıştı
Serkan ÜSTÜNER – 05 Şubat 2024
Yakın zamanda Elif Şafak’ın, Mine Kırıkkanat’ın kitabından intihal yaptığı meselesi gündemde. Mahkeme kararları, edebiyatçıların Elif Şafak’a destek açıklamaları… Bir sürü hengame koptu. Elbette kararı mahkeme verecektir. Elif Şafak’ın bazı durumları olduğu aşikar. Aslında kendisi Saramago ve Smith’ten epey benzer şeyler yazmış. Bakalım nelermiş bunlar:
Öyle ki Saramago’nun Avusturya Kralı ve bir filin hikayesini anlatan ‘Filin Yolculuğu’ kitabı var ya; Elif Şafak ‘Ustam ve Ben’ kitabını Saramago’dan sonra yayınlayarak Jose’yi etkilemiş!
Alın size büyük edebiyatçı Elif Şafak’tan inciler:
“Tarihimizin en önemli ve çalkantılı dönemlerinden biri olan 16. yüzyılda İstanbul… Hindistan’dan gelen beyaz bir fil ve onun sırlarla dolu bakıcısı: Çota ile Cihan. Filbaz aynı zamanda bir üstadın çırağı” ifadeleriyle tanıtılıyor.
Saramago’nun “Filin Yolculuğu” konusu şöyle: “Kıta Avrupası’nın en batısından, Lizbon’dan Viyana’ya doğru yola çıkan bir fil ile bakıcısı yoksul Subhro’nun ve bu tuhaf yolculuğun hikâyesidir Filin Yolculuğu. 16. yüzyılda, Portekiz kralı III. João, kuzeni Kutsal Roma-Germen İmparatoru II. Maximilian’a hediye olarak gönderir fil Süleyman’ı. Süleyman ile Subhro, yanlarında kendilerine eşlik eden Portekiz kralının korumaları ve yardımcı ırgatlarla zorlu yolculuklarına başlarlar. Portekiz’i, İtalya’yı, Alpler’i geçerken hayatlarında ilk kez bir Hintliyle karşılaşan, ilk kez bir fil gören köylüleri ve kasabalıları şaşırtır ve etkilerler.”
Bitti mi hayır! Zadie Smith’in ‘İnci gibi dişler’ kitabıyla Şafak’ın “İskender” isimli romanına bakalım: Ne hikmetse burada işler iyice çığırından çıkmış birebir aynı cümleler kullanılmış.
Bowden’ın oturma odası yolun altında kalıyordu ve pencerelerinde parmaklıklar vardı, bu yüzden bütün görüntüler kısmiydi. Clara genelde ayaklar, tekerlekler, egzoz boruları ve sallanan şemsiyeler görürdü. Böyle anlık görüntüler çok şey anlatırdı: Canlı bir hayal gücü, yıpranmış bir dantelden, yamalı bir çoraptan, yere yakın sallanan ve daha iyi günler görmüş bir çantadan bir sürü duygulu öykü çıkarabilirdi.” (İnci Gibi Dişler, s. 30, Everest Yayınları)
“Oturma odasındaki halının üstünde bağdaş kurup oturur, tavana yakın küçük pencerelere bakardı ağzı açık. Dışarıda sağa sola akıp duran çılgın bir bacak trafiği olurdu. İşe giden, alışverişten dönen ya da yürüyüş yapan yayalar. (…)
“Gelip geçenlerin ayaklarına bakıp onların hayatlarını tahmin etmeye çalışmak en sevdikleri oyunlardandı – üç kişiyle oynanan bir oyun: Esma, İskender ve Pembe. Mesela topuklarını takırdatarak, çevik ve acele adımlarla yürüyen, bilekten düzgünce bağlanmış parlak bir çift stiletto gördüler diyelim. ‘Galiba nişanlısıyla buluşmaya gidiyor’ derdi Pembe, bir hikaye uyduruverirdi. İskender de iyiydi bu oyunda. Yıpranmış, kirli bir çift mokasen görür, başlardı ayakkabıların sahibinin nasıl aylardır işsiz olduğunu, şimdi de köşedeki bankayı soymaya gittiğini anlatmaya.” (İskender, s. 135)
Yakın zamanda Elif Şafak’ın, Mine Kırıkkanat’ın kitabından intihal yaptığı meselesi gündemde. Mahkeme kararları, edebiyatçıların Elif Şafak’a destek açıklamaları… Bir sürü hengame koptu. Elbette kararı mahkeme verecektir. Elif Şafak’ın bazı durumları olduğu aşikar. Aslında kendisi Saramago ve Smith’ten epey benzer şeyler yazmış. Bakalım nelermiş bunlar:
Öyle ki Saramago’nun Avusturya Kralı ve bir filin hikayesini anlatan ‘Filin Yolculuğu’ kitabı var ya; Elif Şafak ‘Ustam ve Ben’ kitabını Saramago’dan sonra yayınlayarak Jose’yi etkilemiş!
Alın size büyük edebiyatçı Elif Şafak’tan inciler:
“Tarihimizin en önemli ve çalkantılı dönemlerinden biri olan 16. yüzyılda İstanbul… Hindistan’dan gelen beyaz bir fil ve onun sırlarla dolu bakıcısı: Çota ile Cihan. Filbaz aynı zamanda bir üstadın çırağı” ifadeleriyle tanıtılıyor.
Saramago’nun “Filin Yolculuğu” konusu şöyle: “Kıta Avrupası’nın en batısından, Lizbon’dan Viyana’ya doğru yola çıkan bir fil ile bakıcısı yoksul Subhro’nun ve bu tuhaf yolculuğun hikâyesidir Filin Yolculuğu. 16. yüzyılda, Portekiz kralı III. João, kuzeni Kutsal Roma-Germen İmparatoru II. Maximilian’a hediye olarak gönderir fil Süleyman’ı. Süleyman ile Subhro, yanlarında kendilerine eşlik eden Portekiz kralının korumaları ve yardımcı ırgatlarla zorlu yolculuklarına başlarlar. Portekiz’i, İtalya’yı, Alpler’i geçerken hayatlarında ilk kez bir Hintliyle karşılaşan, ilk kez bir fil gören köylüleri ve kasabalıları şaşırtır ve etkilerler.”
Bitti mi hayır! Zadie Smith’in ‘İnci gibi dişler’ kitabıyla Şafak’ın “İskender” isimli romanına bakalım: Ne hikmetse burada işler iyice çığırından çıkmış birebir aynı cümleler kullanılmış.
Bowden’ın oturma odası yolun altında kalıyordu ve pencerelerinde parmaklıklar vardı, bu yüzden bütün görüntüler kısmiydi. Clara genelde ayaklar, tekerlekler, egzoz boruları ve sallanan şemsiyeler görürdü. Böyle anlık görüntüler çok şey anlatırdı: Canlı bir hayal gücü, yıpranmış bir dantelden, yamalı bir çoraptan, yere yakın sallanan ve daha iyi günler görmüş bir çantadan bir sürü duygulu öykü çıkarabilirdi.” (İnci Gibi Dişler, s. 30, Everest Yayınları)
“Oturma odasındaki halının üstünde bağdaş kurup oturur, tavana yakın küçük pencerelere bakardı ağzı açık. Dışarıda sağa sola akıp duran çılgın bir bacak trafiği olurdu. İşe giden, alışverişten dönen ya da yürüyüş yapan yayalar. (…)
“Gelip geçenlerin ayaklarına bakıp onların hayatlarını tahmin etmeye çalışmak en sevdikleri oyunlardandı – üç kişiyle oynanan bir oyun: Esma, İskender ve Pembe. Mesela topuklarını takırdatarak, çevik ve acele adımlarla yürüyen, bilekten düzgünce bağlanmış parlak bir çift stiletto gördüler diyelim. ‘Galiba nişanlısıyla buluşmaya gidiyor’ derdi Pembe, bir hikaye uyduruverirdi. İskender de iyiydi bu oyunda. Yıpranmış, kirli bir çift mokasen görür, başlardı ayakkabıların sahibinin nasıl aylardır işsiz olduğunu, şimdi de köşedeki bankayı soymaya gittiğini anlatmaya.” (İskender, s. 135)
